50 jaar bergreddingen van GREIM in Spanje

In Spanje bestaat er een speciale afdeling van de Guardia Civil, diegespecialiseerd is in het verlenen van hulp en assistentie in extreem afgelegen en bergachtige gebieden. Het zijn de mensen die bekend (“beroemd” is een beter woord) zijn onder de afkortingen GREIM, SEREIM of EREIM. Deze drie afkortingen staan respectievelijk voor Grupo / Sección / Equipo de Rescate e Intervención en Montaña. In 2017 bestaan de eenheden officieel precies 50 jaar.

Tekst: Gerrit Kruis

Direct na de Spaanse burgeroorlog kregen onderdelen van de Spaanse Guardia Civil de opdracht om speciale kennis op te gaan doen in bergachtige gebieden. De voornaamste taakstelling werd het controleren van smokkelroutes tussen Spanje en buurlanden Frankrijk en Portugal en het opsporen en weerstand bieden aan “guerillastrijders” en “infiltranten”. De aanpak bleek succesvol en al snel werd er voorzien in gestructureerde opleidingen en speciale afdelingen.

Ontstaan bergreddingsdiensten in Spanje

Eind jaren zestig en begin jaren zeventig neemt de buitensport in het algemeen en het bergbeklimmen in het bijzonder een enorme vlucht. Het is op verzoek van de Spaanse bergsportfederatie FEM (Federación de Montañismo, voorloper van de huidige FEDME) dat er in het jaar 1967 ook een beroep op deze eenheden wordt gedaan om in nood verkerende bergbeklimmers en bergwandelaars te hulp te schieten. Op 11 maart van datzelfde jaar wordt er, met het uitgeven dienstorder nummer 5, officieel invulling gegeven aan het verzoek van de FEM. De Guardia Civil zal officieel reddingsdiensten gaan uitvoeren en zal daarvoor personeel, materieel en kennis beschikbaar stellen. Voor die tijd werden reddingsoperaties namelijk uitsluitend uitgevoerd door vrijwilligers van de bergsportfederatie.

In het jaar 1981 werd binnen de Guradia Civil een reorganisatie doorgezet en werden de huidige eenheden SEREIM (15 personen), GREIM (11 personen) en EREIM (6 personen) over het Spaanse grondgebied gepositioneerd. Het centrale hoofdwartier van deze eenheden bevindt zich in Jaca (Huesca) en administratief gezien zetelt men in Candanchú (Huesca). Met het plaatsen van de speciale eenheden over het gehele land nam het Spaanse reddingswezen een enorme vlucht want nog in datzelfde jaar vonden er 64 gecoördineerde reddingsacties plaats. Naast de ongedeerden en de gewonden wielen ook al direct 11 dodelijke slachtoffers te betreuren.

Groei van het aantal ongelukken in de Spaanse bergen

Vanaf dat jaar laten de cijfers ook een trieste en een spectaculaire groei zien. Elk jaar groeit het aantal noodzakelijke interventies, stijgt het aantal gewonden en helaas ook het aantal dodelijke slachtoffers. Het jaar 2014 is een voorlopig dieptepunt met bijna duizend reddingsacties en de trieste balans van 560 gewonden en 112 doden. De jaren 2013, 2015 en 2016 laten ongeveer de zelfde cijfers zien en de eerste dodelijke slachtoffers in 2017 zijn helaas ook al weer een feit.

Oorzaken van de ongevallen

De toename van het aantal ongelukken is en blijft een probleem, ondanks de inspanningen en voorlichtingen die door de diverse instanties wordt gegeven. Uit onderzoek blijkt dat fysieke overschatting, onvoldoende kennis van weersverwachtig en route en het niet hebben van adequate uitrusting verreweg de belangrijkste oorzaken zijn van ongelukken in de bergen. In Spanje heeft men het over het “Decathlon-effect” waarmee bedoeld wordt dat mensen een buitensportjack en een paar stevige schoenen aanschaffen en vervolgens denken dat men daarmee de bergen wel aankan. Ook wordt datzelfde effect wel het “Jesús Calleja-effect” genoemd en men refereert dan naar een in Spanje beroemde en bekende televisiepresentator en bergbeklimmer. Ogenschijnlijk eenvoudig en altijd gimlachend wandelt deze inmens populaire bergsporter met een camera de bergen in en dan denken mensen “dat wil en dat kan ik ook”. 

Meeste reddingen op de drieduizenders van de Pyreneeën

Het overgrote deel van de reddingsacties (ongeveer 46%) vindt plaats in de Pyreneeën van Aragón en in het nabijgelegen PN Sierra de Guara, een bekend gebied voor outdoor en canyoning. Het zijn dan vooral de gebieden rond Benasque en Panticosa die als zwarte punten bestempeld zijn, het zijn de gebieden waar de zogenaamde “drieduizenders” van de Pyreneeën te vinden zijn.

Vorig jaar kregen de afdelingen van de GREIM uit handen van Minister van Binnenlandse Zaken Jorge Fernández het Ereteken van Verdienste in zilver uitgereikt. Een eerbetoon aan de mensen die dagelijks hun leven op het spel zetten om anderen te redden. Sinds 1981 hebben zeven leden van deze speciale afdelingen van de Guardia Civil tijdens het uitvoeren van hun werk het leven gelaten.   

Gerrit Kruis beheert samen met zijn vrouw Corrina Bed and Breakfast Casa Alamos in de Spaanse Pyreneeën.