Geheim onder de bergen: bunkers in Zwitserland

Over de Zwitserse bergen kan je prachtig wandelen. Maar onder de Zwitserse bergen ligt een groot geheim: bunkers. Een enorm netwerk van ondergrondse gangen en bovengrondse verschansingen moesten de Zwitsers neutraal en veilig door de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog heen loodsen.

Groot bunkerplan: het nationaal reduit

Al sinds 1515 stellen de Zwitsers zich neutraal op in allerlei conflicten die de rest van Europa met enige regelmaat verscheurden. In 1815, tijdens het Congres van Wenen, werd die neutraliteit ook vastgelegd door andere Europese grootmachten. Maar daarmee waren de Zwitsers nog niet gerustgesteld. Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd het land omgetoverd tot een groot fort. Op bergpassen werden grote versterkingen gebouwd waar het Zwitserse leger zich moest verschansen: het Nationale Reduit.

Bunkers in Zwitserland

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leek het er even op dat al deze bunkers gebruikt moesten worden. Zwitserland raakte omringd door vijandige mogendheden en razendsnel werden de versterkingen uitgebreid en verbeterd. Boven passen, in tunnels en aan bruggen werden explosieven aangebracht, als laatste middel om de weg voor de vijand te versperren.

Hangaars in bergwanden

Zwitserland kwam de Tweede Wereldoorlog neutraal door, maar dat betekende niet dat het gevaar in de ogen van de Zwitsers verdwenen was. In tegendeel: de nucleaire dreiging van de Koude Oorlog deed de Zwitsers besluiten dat er voor elke Zwitserse burger een veilige plek in een bunker beschikbaar moest zijn. Dat lukte ook daadwerkelijk: onder vrijwel elk huis ligt een schuilkelder waar de bewoners dekking kunnen zoeken. Tegelijk breidden de Zwitsers ook het netwerk van verdedigingswerken uit. Op sommige plekken werden zelfs stukken snelweg geschikt gemaakt om in geval van nood als landingsbaan voor straaljagers te dienen, compleet met hangaars uitgehouwen in bergwanden.

Bunkers in Zwitserland

Wat zie je nog van al die bunkers?

Maar wat zie je nog van al die bunkers? Nou, niet veel! Veel van de bunkers liggen natuurlijk diep onder de bergen, maar de bunkers die bovengronds liggen, zie je makkelijk over het hoofd. De bunkers zijn namelijk geen grote grijze vierkante bouwsels, maar zijn vakkundig weggewerkt in het landschap. Bijvoorbeeld door ze ter vermommen als chalet. Wie zo’n chalet van dichtbij bekijkt, ziet opeens dat de ramen op de muur geschilderd zijn, soms nog wel voorzien van echte luiken.

Bunkers in Zwitserland

Inmiddels is de militaire functie van veel van deze bunkers vervallen. Veel bunkers staan daardoor leeg, of hebben een andere bestemming gekregen. In veel bunkers zitten champignonkwekerijen, kaasfabriek, of als museum. Sommige bunkers zijn zelfs omgebouwd tot hotel, compleet met luxe restaurants.