Wandelklassieker in het Harz-gebergte, Duitsland

De Harz is met zijn 8000 km gemarkeerde voetpaden een geliefd wandelgebied.  Hier trok de 27-jarige rechtenstudent Heinrich Heine op doktorsadvies enkele weken rond, wat resulteerde in 'Die Harzreise'. Aan deze klassiek geworden voettocht herinneren verschillende gedenktekens en een 12 km lange wandelroute door het Ilsedal.Tekst: Leo Oele Uit: Op lemen voeten 2003-5BrockenDoel van de tocht is de Brocken, met 1142 meter de hoogste top van het Harzgebergte. Landschappen, stadjes, inwoners en passanten inspireren Heine tot romantische poëzie, maar ook tot levendig en pittig proza. Hij daalt af in de zilvermijnen van Clausthal en logeert in de oude keizerstad Goslar, die nu op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat. En intussen is de student niet vies van een practical joke: in Nordheim ontmoet hij enkele deftige dames en heren, die hem vragen of hij hen een hotel in Göttingen kan aanbevelen. Hotel Brühbach is zijn advies, maar hij vertelt er niet bij dat onder deze naam het plaatselijk cachot bekend staat.

IlseMet studievrienden, die hij op de Brocken tegen het lijf loopt, wandelt hij verder door het Ilsedal. Overrompeld door de schoonheid van de rivier maakt hij er een gedicht op, dat als volgt begint:Ich bin die Prinzessin IlseUnd wohne in Ilsenstein;Komm mit nach meinem Schlosse,Wir wollen selig sein.Revolutie'Die Harzreise' bracht in die tijd een kleine revolutie teweeg. Het reisverslag week volledig af van de tot dan toe geldende (romantische) verhaaltraditie. Heine schuwde de politiek niet. Hij was kritisch, soms ironisch en hij nam geregeld de gevestigde orde op de hak. De hoogleraren van zijn universiteit waren er dan ook als de kippen bij om verkoop van de publicatie in de stad te verbieden. Ook de staatscensor stond met het rode potlood klaar. Het gevolg van dat tumult laat zich raden: stijgende boekverkopen en vestiging van de naam van Heine als omstreden literator.LoreleiUit hetzelfde jaar als waarin Heine zijn Harzwandeling maakte, dateert het gedicht waarmee hij nog grotere bekendheid kreeg. Het is het Lorelei-lied met als het eerste couplet:Ich weiss nicht, was soll es bedeuten,Dass ich so traurig bin;Ein Märchen aus alten Zeiten,Das kommt mir nicht aus dem Sinn.BoekenDe Harzreis maakt deel uit van 'Reistaferelen', een bundel verhalen en gedichten van Heine, die in 2003 in een nieuwe Nederlandse vertaling van Wilfred Oranje verscheen bij uitgeverij Atlas. Het boek is van commentaar en annotaties voorzien door Marinus Pütz. ISBN 90 450 0405 4; 733 blz.In 1975 werd de Harzreis in het Nederlands vertaald door A. van Amerongen-Woudstra en uitgegeven door de Arbeiderspers als nr. 29 in de reeks Privé Domein. ISBN 90 295 1889 8. In het boek is een boeiend verslag opgenomen van een reis die de journalist Martin van Amerongen in de voetsporen van Heine maakte.