Wispelturig wandelweer in IJsland
Wie denkt dat het weer in Nederland veranderlijk is, moet proefondervindelijk eens een paar dagen wandelen op IJslands mooiste wandelroute de Laugavegur (Warmebronnenpad).
Het gezegde ‘Niets is zo veranderlijk als het weer’, gaat hier wel heel letterlijk op. Wandelaars worden op deze zes daagse route over 85 kilometer door actief vulkanisch gebied in het binnenland tegen wil en dank op alle soorten weersverschijnselen getrakteerd. Het grillige weer tijdens de tocht is niet geheel zonder gevaren. Dat geldt ook voor de IJslandse vulkanen die net zo wispelturig zijn als het IJslandse weer: ‘Je weet nooit wanneer er een vulkaan uitbarst.’
auteur Pieter Bliekmet dank aan Icelandair 
Het Warmebronnenpad begint aan de voet van een eeuwenoud lavaveld in het zonnige Landmannalaugar bij achttien graden. Voorafgaand dienen alle wandelaars hun naam, nationaliteit en mobiele telefoonnummer op een lijst te noteren. Via de radio worden de gegevens doorgegeven aan de opzichter in de tweede berghut in Hrafntinusker dertien kilometer verderop. Als mensen niet aankomen omdat ze verdwalen of door slecht weer worden getroffen, kan er een zoekactie worden gestart. De opzichter controleert tevens of de wandelaars geschikte kleding bij zich hebben zoals een warme jas, handschoenen, stevige wandelschoenen en ademende regenkleding tegen de verschillende weersomstandigheden. Wandelen in spijkerbroek met sportschoenen en katoenen sokken wordt ten zeerste afgeraden. Katoen zuigt water aan en natte kleding versnelt het afkoelingsproces waardoor iemand bij slecht weer in korte tijd onderkoeld raakt. De opzichter: ‘Mensen beseffen vaak niet dat ze dicht bij de poolcirkel zijn en dat het weer in IJsland abrupt om kan slaan. Je zult niet de eerste zijn die overvallen wordt door een sneeuwstorm en doodvriest.’ Het eerste traject van de zesdaagse tocht is meteen ook het heftigst. Met steile berghellingen waar geen einde aan lijkt te komen en een propvolle rugtas van zestien kilo aan je schouders is het afzien. Het sprookjesachtige landschap maakt veel goed. Het uitzicht is schitterend met geel, bruin, rood, groen en grijsblauw gekleurde ryolietbergen. De wandelroute heet niet voor niets het Warmebronnenpad. 
Overal waar je om je heen kijkt sist er stoom uit de grond en borrelen kokende modderpotjes rotte eierenlucht omhoog. Zwaveldampen hebben de hellingen rondom alle kleuren van de regenboog gegeven. Na een korte rustpauze vervolgt het wandelpad zijn weg over een glooiende hoogvlakte met sneeuwresten van de afgelopen winter. Op de smeltende sneeuw ligt een dun laagje grijze as van de Grimsvötn die dit voorjaar geheel onverwacht uitbarstte. Het wandelpad is gemarkeerd met paaltjes en hoopjes stenen om de vijftig tot honderd meter. Bij helder weer zie je de markeringen als een sierlijke ketting over het landschap heen liggen. Zoveel paaltjes lijken wat overdreven, maar bij slecht weer kun je hier letterlijk de mist in gaan omdat je dan maar met moeite het volgende paaltje ziet. 
Op amper een kwartier loopafstand van de tweede berghut in Hrafntinnusker doemt er enkele meters naast het wandelpad een gedenksteen op uit de mist. De tekst luidt: ‘In loving memory of Ido Keinan who passed away in a blizzard so close to the safe hut nearby. Yet so far at only 25 years old. June 27th, 2004.’ De gedenkplaats waarschuwt wandelaars voor het grillige weer op 1100 meter hoogte en dat goed voorbereid op pad gaan absoluut van levensbelang kan zijn.
Het was boven de twintig graden met een strakblauwe lucht toen de toerist vertrok. Toen de sneeuwstorm plotseling opstak, heeft hij in een laatste wanhoopspoging met zijn mobieltje zijn zus in Israël gebeld. Zij alarmeerde vanuit het hete Israël de IJslandse autoriteiten. Tegen de tijd dat het reddingsteam de toerist hadden gevonden, was hij reeds bezweken aan onderkoeling.Noodgedwongen moet de nacht wegens plaatsgebrek in de berghut worden doorgebracht in een zelf meegenomen lichtgewicht tentje. Bij het opzetten uitkijken dat de tent niet wordt opengereten door de stukken scherp obsidiaan (vulkanisch glas, in het IJslands Hrafntinnusker) waarmee de camping op het lavaveld rondom de hut ligt bezaaid. Stromend water is er niet op deze hoogte, dus douchen is er niet bij. Afval dienen wandelaars zelf mee te nemen, want een vuilniswagen komt hier evenmin. Na je eigen potje op een benzinebrander te hebben gebrouwen is het slapen in een thermosslaapzak. Het wordt een broeierige nacht in de tent. De minimumtemperatuur op de digitale thermometer wijst de volgende ochtend slecht 3,7 graden Celsius aan. Voor IJslandse begrippen een zwoele nacht. ‘Normaal vriest het hier ’s nachts enkele graden’, aldus de opzichter. Na het ontbijt van spacekrackers zittend op een stuk vulkanisch glas in de potdichte mist te hebben opgepeuzeld, klaart het onverwacht op. Tussen de wegtrekkende mistflarden onthullen zich de idyllisch besneeuwde heuvels. 
De tweede dag is een tocht van maar liefst 17 kilometer over uitgestrekte sneeuwvelden en steile afdalingen met rivierdoorstekingen naar de derde hut in Hvanngil. Tijdens het stuk over de sneeuwvelden is het wel oppassen dat je niet met volle bepakking tot je middel in de sneeuw wegzakt. De stoom en het smeltwater hebben hier verraderlijke tunnels en holen onder de sneeuw uitgesleten.
Na de sneeuwvelden veilig te zijn overgestoken, verandert het landschap drastisch met uitzicht over een groene vallei met een groot meer en puntige bergpieken. Alsof je in een filmset van de Lord of the Rings bent terechtgekomen. Voor een bijzonder steile afdaling eerst nog even op krachten komen met een kopje Cup-a-Soup dat je simpelweg opwarmt boven een heet stomende bron. Na een moeizame afdaling volgen nog een paar rivierdoorsteken waarvoor je uit de schoenen en broek moet. Het ijzige smeltwater doet zeer aan je benen en heeft een verlammend effect op je spieren. Als je uit het water komt tintelen je benen en ziet je huid vuurrood van de kou. Aan het einde van de middag bereik je uitgeput de hut in Hvanngil en verlang je intens naar een gloeiend hete douche. Helaas, de waterleiding is kapotgevroren.
Tijdens het ontbijt krijgen alle wandelaars de mededeling dat het wandelpad wegens een dreigende vulkaanuitbarsting uit voorzorg is afgesloten. ‘De autoriteiten verwachten binnen enkele uren een uitbarsting van IJslands gevaarlijkste vulkaan de Katla onder de Myrdallsjökull-gletsjer’, verklaart de opzichter. Deze ochtend heeft een onverwachte vloedstroom vanonder de ijskap een 120 meter lange brug bij de zuidelijke ringweg weggespoeld. Vulkanologen denken dat er voorafgaand aan de grote eruptie die eens in de honderd jaar plaatsvindt, een kleine lavastroom onder het ijs grote hoeveelheden smeltwater heeft doen ontstaan. Het gevaar bestaat dat in het stroomgebied van de gletsjer waar de wandelroute doorheen loopt, plotseling die route overspoeld zal worden door een meters hoge woest kolkende modderstroom. De opzichter: ‘In IJsland staat altijd wel een vulkaan op punt van uitbarsten. We zijn best wel wat gewend en gaan niet zomaar over tot evacuatie, maar dit ziet er toch best heel serieus uit.’ Een paar uur later blijkt het toch loos alarm te zijn en wordt het Warmebronnenpad weer vrijgegeven. ‘Vulkanen zijn hier net zo onvoorspelbaar als het weer.’
Na het afgelasten van de evacuatie, vervolgt het pad door een kaal en verlaten landschap met puntige bergpieken naar de hut in Emstrur. Het zwarte lavagruis absorbeert de warmte van de zon waardoor het aanvoelt alsof je sjokt in een verlaten bloedhete woestijn. De thermiek laat her en der zandduiveltjes over de zinderende vlakte dansen. Aangekomen in Emstrur, biedt de veranda van de hut een prachtig uitzicht op een gletsjertong van de Myrdallsjökull-ijskap, waaronder de Katla zich heeft geroerd. De vierde dag gaat door een vallei met een landschap dat lijkt op een toendra met her en der lage stuiken en pollen gras. Dit gebied is berucht om zijn plotseling opstekende zandstormen.
Met mooi weer is het genieten van de natuur, tijdens een zandstorm is het hier letterlijk stofhappen. De berghut in Langidalur in het natuurreservaat Pórsmörk staat onder de rook van de vorig jaar uitgebarsten Eyjafjallajökull. Deze roemruchte as spuwende vulkaan met zijn onuitsprekelijke naam legde vorig jaar het gehele vliegverkeer in Noordwest-Europa weken lang plat. 
Van hieruit is het nog dertig kilometer en twee dagen lopen naar het eindpunt van het Warmebronnenpad aan de zuidkust in Skogar. Maar eerst volgt de vijfde dag een bijzonder steile klim over Fimmvörduskali-pas tussen de Myrdallsjökull-gletsjer en de Eyjafjallajökull. Een zeer smalle bergpas met aan weerskanten duizelingwekkende afgronden die leidt naar de berghut Fimmvörduhalls op 1048 meter hoogte. Aan kabels en kettingen moeten wandelaars omhoog klauteren. Halverwege snijdt een nog walmend lavaveld afkomstig van de laatste eruptie van de Eyjafjallajökull, de pas af. De kersvers gestolde lava ligt als een ruwe koeientong over de flank van de vulkaan.
Vorig jaar eindigde voor veel wandelaars hier het Warmebronnenpad omdat de grond hier letterlijk te heet onder de voeten werd. Een enkele waaghals liep toch over de nog gloeiend hete lava heen, maar moest dat bekopen met gesmolten schoenzolen. Dit jaar hebben de autoriteiten een gemarkeerd pad over de nog steeds warm aanvoelende lava aangelegd. Het dampende rood-bruine grillige lavaveld lijkt op een Marslandschap. De nacht wordt samen met een groepje Britse geologen en microbiologen die onderzoek doen naar vroege levensvormen in verse lava, doorgebracht in de piepkleine maar knusse berghut Fimmvörduhalls. Binnen is het behaaglijk warm, buiten giert een ijzige wind om de hut. ’s Ochtends is het potdicht van de mist en de temperatuur is gedaald tot nabij het vriespunt.
Het laatste stuk naar de waterval Skogafoss in Skogar is een gestage afdaling naar nagenoeg zeeniveau. Deze ochtend regent het pijpenstelen en waait het hard met temperaturen amper boven nul. Beneden bij de imposante dertig meter hoge waterval aangekomen is de temperatuur opgelopen tot vijftien graden, het weer opgeklaard en het Warmebronnenpad volbracht. 
Icelandair vliegt dagelijks vanaf Schiphol naar Keflavik International Airport: www.icelandair.nl Via de IJslandspecialist kunnen de hutten worden geboekt: www.ijslandspecialist.nl 
