Alles wat je moet weten over hoogteziekte
Hoogteziekte (ook wel bergziekte, alpenziekte of hypobaropathie) is de naam voor een verzameling van ziekteverschijnselen, die kunnen optreden als een persoon zich te snel naar grote hoogtes verplaatst.
Hoogteziekte kan optreden vanaf hoogtes van 2500 meter, maar meestal treedt hoogteziekte op boven de 3500 meter. De individuele gevoeligheid van mensen verschilt sterk. Hoogteziekte kan iedereen overkomen. Van ervaren bergbeklimmers tot beginnende bergwandelaars. Vooral in hele hoge hooggebergten kunnen, zoals in de Andes, de Himalaya of de allerhoogste Rocky's kunnen mensen te maken krijgen met hoogteziekte.
Wat is hoogteziekte?
Acute hoogteziekte, of Acute Mountain Sickness (AMS) kan ontstaan vanaf 2500 meter. Hoewel de aandoening acute hoogteziekte heet, doet het zich niet direct voor bij aankomst op hoogte. Er gaat ongeveer 4 tot 12 uur overheen voordat acute hoogteziekte zich openbaart. De oorzaak ligt bij een te snelle stijging naar een zuurstofarme omgeving op hoogte. Door een verlaagde luchtdruk op hoogte is er minder beschikbare zuurstof. Het lichaam heeft moeite om voldoende zuurstof naar de hersenen te krijgen. Er ontstaat een te lage zuurstofsaturatie (verzadiging) in de hersenen.
Wat zijn de symptomen van hoogteziekte?
Het belangrijkste symptoom van AMS is hoofdpijn. Daarnaast zijn verlies van eetlust, duizeligheid, misselijkheid, slechter zicht en slecht slapen tekenen die kunnen wijzen op hoogteziekte . Let wel op, één van deze symptomen op zich hoeft niet direct hoogteziekte te betekenen.
Er kan ook een andere oorzaak voor het symptoom zijn. Heeft iemand meerdere symptomen dan de kans groot dat het hoogteziekte is.
Wat is de remedie tegen hoogteziekte?
De makkelijkste remedie is afdalen! Dit werkt altijd en heel direct. In sommige gevallen kan 500 meter afdalen al voldoende zijn. Bij een milde vorm van hoogteziekte hoeft niet direct afgedaald te worden. Er kan gekozen worden voor een langer verblijf op de huidige hoogte. Valt er na een dag of twee nog geen verbetering waar te nemen dan is alsnog dalen de enige juiste optie. In geen geval mag er verder gestegen worden als er AMS geconstateerd is.
Voldoende drinken is zeker ook belangrijk. Het toedienen van extra zuurstof zal de ontstane hoofdpijn binnen enkele minuten verlichten. Bij ernstige gevallen kan er gekozen worden voor het toedienen van het medicijn Diamox (werkzame stof: acetazolamide.) Dit middel kan de gevolgen van verblijf op hoogte echter niet teniet doen.
Hoe te voorkomen?
Hoogteziekte is over het algemeen goed te voorkomen. Door niet te snel te stijgen en het lichaam tijd te geven om te acclimatiseren op hoogte kan hoogteziekte worden voorkomen. Overdag hoog klimmen en ‘s avonds (relatief) laag te slapen kan helpen bij de acclimatisatie. Ook het mijden van alcoholische dranken en voldoende drinken helpen bij het voorkomen van acute hoogteziekte.
High-Altitude Pulmonairy Edema (HACE)
Acute hoogteziekte kan zich verder ontwikkelen in High-Altitude Pulmonairy Edema (HACE) of ook wel hoogtehersenoedeem.
In theorie kan HACE zich ontwikkelen na een verblijf van twee tot vier dagen op hoogtes vanaf 2500 meter. Maar HACE komt vrij zelden voor onder 4000 meter. Door het zuurstoftekort op hoogte zwellen de hersenen op. Er ontstaat een hersenoedeem.
Dit hersenoedeem kan lijden tot een coma en uiteindelijk tot de dood.
Wat zijn de symptomen van HACE?
De verhoogde druk in de schedel (door het opzwellen van de hersenen) veroorzaakt hevige hoofdpijn. Deze hoofdpijn is heviger dan die bij AMS. Daarnaast zijn een instabiele gang, grote vermoeidheid, toenemend braken, extreme hoogtevrees en een verminderd bewust zijn tekenen die wijzen op HACE. In ernstige gevallen kunnen zelfs hallucinaties optreden.
Wat is de remedie voor HACE?
Bij constatering van HACE is de beste remedie een onmiddellijke daling. Bij milde symptomen van HACE kan 500 tot 1000 meter genoeg zijn. Maar bij zwaardere gevallen dient verder afgedaald te worden Het toedienen van extra zuurstof is ook zeker aan te raden.
Kan een slachtoffer niet direct naar beneden getransporteerd worden, dan kan er voor een behandeling in een draagbare hypobare kamer gekozen worden. Een draagbare hypobare kamer is in wezen een grote zak waar het slachtoffer ingelegd kan worden en doormiddel van een voetpomp onderdruk kan worden gezet.
Let op! Zowel het toedienen van extra zuurstof, als het gebruik van een draagbare hypobare kamer zijn tijdelijke middelen. Het slachtoffer moet nog steeds zo snel mogelijk naar beneden gebracht worden.
Hoe HACE te voorkomen?
In principe gelden de regels van preventie van AMS ook voor preventie van HACE. Het lichaam moet voldoende tijd krijgen om te acclimatiseren. Als stelregel kan gezegd worden dat boven de 2500 meter de slaaphoogte per 24 uur 600 meter hoger kan worden gelegd. Boven de 3000 meter is het verstandig om nog minder snel te stijgen, ongeveer 300 tot 500 meter per dag (deze stelregel kan ook toegepast worden bij de preventie van hoogteziekte).
High-Altitude Pulmonairy Edema (HAPE)
Hand in hand met HACE gaat HAPE, oftewel hoogtelongoedeem. Zelden komen HACE en HAPE los van elkaar voor. Door een verandering van druk in de longen komt er vocht (bloedplasma) in de longblaasjes.
Het lichaam begint te verdrinken in haar eigen vocht. HAPE uit zich meestal na ongeveer 48 uur op een hoogte boven de 2500 meter. Maar met HACE komt HAPE vrij zelden voor onder de 4000meter. Onbehandelde HAPE kan daadwerkelijk leiden tot het verdrinken in het eigen bloedplasma met de dood tot gevolg.
Wat zijn de symptomen?
De meest gebruikelijk symptomen van HAPE zijn, naast de symptomen van AMS, kortademigheid, een droge hoest, algehele vermoeidheid, een verminderd presentatieniveau en koorts. In een later stadium kan er een soort bloederig slijm meekomen met het hoesten.
Wat is de remedie tegen HAPE?
De belangrijkste remedie blijft; zo snel mogelijk afdalen! De bij hoogteziekte en HACE beschreven behandelmethodes zijn ook toepasbaar bij HAPE (behalve het gebruik van acetazolamide). Het toedienen van extra zuurstof kan levensreddend zijn in het geval van HAPE. En ook de draagbare hypobarekamer heeft effect.
Hoe te voorkomen?
Ook hierbij zijn de overeenkomsten met hoogteziekte en HAPE groot. Het lichaam moet voldoende tijd krijgen om te acclimatiseren. De genoemde maatregelen bij hoogteziekte en HAPE kunnen ook bij de preventie van HACE gebruikt worden.
Lees ook: Verdrinken op een bergtop door Fulco Groeneveld
