Munroïtis - heimwee naar de Schotse Hooglanden

Martin Snijders heeft zijn hart verpand aan de Schotse Hooglanden. Op 29 augustus 2004 smaakte hij het genoegen om als derde Nederlander zijn Compleation of the Munros te kunnen vieren, het voltooien van de beklimming van alle 284 Schotse hoofdtoppen boven 3000 voet. Een bijzonder verhaal.

thuis in de lage landenverstrijken mijn dagenmet een intens verlangen naar de hemelse Hooglanden en al die broeders van dal en rotsde blauwe lucht en waterige wolkende beukende wind en de loeiende stormde verzengende zon en de mysterieuze mistde steile puinhellingen en de klaterende watervallende horizontale hagelbuien en de spekgladde hellingende rotsblokken met hun mossen en de eenzame lijsterbesde oorverdovende stilte en de rust brengende eenzaamheidZiehier, niet alleen een liefdesverklaring van een klimmer in de greep van de hemelse Hooglanden, maar in essentie de kenmerkende symptomen voor een diagnose van munroïtis, een aandoening waarvan je zelfs niet geneest na het beklimmen van alle 284 munro's. Eenmaal met dit onuitroeibare munrovirus geïnfecteerd behoor je tot de familie van de munrobaggers. Hoewel een kleine groep klimmers als ultiem doel heeft ze allemaal te veroveren, gaan de meeste baggers, toppenverzamelaars, vooral op pad om te genieten van de mysterieuze sfeer en de ruige natuur. En om te ontsnappen aan de hectiek van alledag.Muriel en HillaryBegin jaren negentig van de vorige eeuw zond de BBC wekelijks een indrukwekkende tv-serie uit over deze Schotse bergen: The Munro Show. Thuis waren we meteen verkocht. We bekeken de video's zo vaak dat ze intussen bijna versleten zijn. Het succes was mede te danken aan de vlotte presentatie van de aantrekkelijke jonge Schotse klimster Muriel Gray. Zoon Patrick toog spoorslags up north, deels door de video en deels door een streekgenoot die toentertijd al meer dan honderd beklimmingen achter de rug had.

Nog in de incubatieperiode van de munroïtis vermaakten mijn vrouw Lucy en ik ons dat jaar in de klimtuin van Wales. Daar, in het ruige Snowdonia, had de beroemde Hillary zich met zijn team voorbereid op hun verovering van Mount Everest in 1953. Wij genoten er van het uitzicht vanaf enkele magnifieke toppen die later onder de categorie Furth of Scotland bleken te vallen: bergen van 3000 voet buiten Schotland. Ze luisteren naar poëtische Keltische namen als: Yr Wyddfa (Snowdon, 1085 m), Carnedd Dafydd & Carnedd Llewelyn, Glydr Fach & Glyder Fawr en Crib Goch met zijn huiveringwekkende Crib-y-Ddysgl-pinnacles.In de donkere wintermaanden werden er allerlei snode plannen gesmeed om de Schotse Hooglanden uitgebreid te gaan verkennen. Een beslissing die we nooit hebben betreurd en die ons leven tot de dag van vandaag sterk heeft beïnvloed. Na elke trektocht door de afgelegen wildernis lieten deze ruige bergen een steeds diepere indruk op ons achter. Hooglandse grillenEind negentiende eeuw had een zekere Sir Hugh Munro alle Schotse bergen op de kaart gezet, maar de dood haalde hem in toen hij ze op twee na beklommen had. In 1901 lukte het een andere Schot wel om het hele arsenaal 'onder zijn voeten te krijgen'. Hij staat in de annalen vermeld als de eerste zogenaamde compleatist. De nog steeds gebruikte archaïsche spelling duidt op een lange geschiedenis. Het Nederlandse equivalent onthult duidelijk om welke categorie schepselen het gaat: volledigheidsmaniakken, perfectionisten, allesverzamelaars.

Tot heden is het aantal succesvolle lotgenoten gegroeid tot over de drieduizend. Zij zullen allen beamen dat als je er eenmaal aan bent begonnen, er geen weg terug is. Door de bank genomen ben je er minimaal tien jaar mee bezig. Voor velen is het een levenswerk.De Schotten spreken van een invigorating experience, een ervaring die je sterker maakt. Elke tocht is vol obstakels. Niemand ontkomt eraan tijdens zijn munro quest. En ze zijn er in veelvoud. Estate-beheerders die door de jacht op (hun?) korhoenders en herten het gewone wandelvolk de voet dwars zetten. Eindeloos gezeul door kniehoge heidevelden of in zompige turf. Ontelbare kuilen en gaten van waaruit vele vermoeide voetstappen je moedeloos aanstaren. Bulderende bergbeken die met hun plotseling opkomende watermassa's de terugweg blokkeren.

Te diepe sneeuw waar geen doorkomen aan is en die een ijskoude burn, bergbeek, aan het zicht onttrekt. Arctische temperaturen met dagenlange zware windstoten en horizontale sneeuwjachten. De kou dringt door de kleinste opening in je gore-tex. Hypothermie ligt altijd op de loer, al heb je nog zo'n goede uitrusting. De zomerse oceaandepressies met hun striemende stormen zijn berucht en in een hogedrukgebied ga je op de vlucht voor miljarden militante midges, zeer vervelende mugjes. De Highlands: vier seizoenen op een dag.Het gilde der klimmersMaar wie is er tenslotte naast het sneeuwhoen en het hert thuis in dit woeste paradijs? Dat is - zoals de Britten dat zo mooi verwoorden - de fraternity of rock, het gilde der klimmers. De enthousiastelingen die niet zonder hun vaste portie avontuur in de bergen kunnen. Mensen die weten dat grote inspanningen ongelooflijk veel energie schenken. De euforie van het bereiken van 'hun' top heeft een lange, zoete nawerking. Daar, in de ontstressende natuur, ontvluchten ze de hectische wereld; keren ze terug naar dat oergevoel van overleven dat zoveel onvermoede krachten vrijmaakt. De beroemde Oostenrijkse bergbeklimmer Kurt Diemberger raakt in een zin de kern: "Wer die Berge liebt, muss in die Berge gehen - sonst ist er kein Mensch auch nicht für Andere, und verliert die Freude am Dasein." (uit: Gipfel und Gefährten).Het is dan ook niet vreemd dat je in de Highlands vele gelijkgestemden ontmoet. Met sommigen blijf je naderhand contact houden. Klimmers die op een of andere manier je leven verrijken en vrienden voor het leven worden en door wie je bovendien de natuur en cultuur van een ander volk intens leert kennen. Al deze en bovengenoemde aspecten verrijken je leven. Maar het ultieme antwoord op de vraag waarom mensen bergen beklimmen, blijft toch heel gewoon: omdat ze er zijn.

Hemel op aardeHoe kun je iemand die dit nooit heeft ervaren toch de aantrekkingskracht van het gebergte uitleggen? Alleen als diegene ook begrijpt dat de pijn wordt vergeten, wanneer je het zoet der overwinning smaakt. Naar analogie van een sportwedstrijd: de winnaar heeft altijd gelijk en is nooit moe. Natuurlijk biedt het klimaat in Schotland, zij het sporadisch, ook rustige, zonnige periodes. Memorabele momenten, als de zon de donkere wolken verdrijft, de wind de buien uiteenjaagt en zich een prachtig schouwspel voor je ogen voltrekt. Soms is er geen zuchtje wind, slechts oorverdovende stilte en verkwikkende warmte. Als je dan op de top ruggelings een rustpauze neemt en naar het staalblauwe zwerk tuurt, ben je zo dichtbij de hemel, de ultieme bestemming van elke klimmer op aarde. Dan staat de tijd stil, een uur is een eeuwigheid. Er komen zoveel gedachten vrij en je lijkt dieper tot de materie van de bestaansvragen te kunnen doordringen. Elke poging om zulke magische momenten te beschrijven strandt in ontoereikende verwoordingen als "gevoelens van ultiem geluk" en "vervuld worden door onoverwinnelijke kracht". Als een tijdelijke schakel tussen verleden en toekomst voel je je met dit oerlandschap aan je voeten intens deel uit maken van de eeuwigheid. Herinneringsverfraaiing Als er zoveel moet worden geïnvesteerd - financieel, fysiek, relationeel - hoe kan een mens er toch voldoening uit blijven putten? Ja, dat is net als met verliefdheid: negatieve aspecten neem je niet waar. Je leeft in een roes die ontstaat na het steeds weer bereiken van het prachtige doel. Je wilt steeds meer en langduriger. Omdat de beloning zo aantrekkelijk is, heb je daar alles voor over. In mijn geval is er dagelijks sprake van naweeën en gevoelens van euforie. Zo loop ik - wanneer ik in het nabijgelegen Leudal vertoef - in gedachten door Glen Affric of Rothiemurchus. Iedere keer dat ik thuis de trap neem naar boven, bevind ik me in de steile exit van de Lost Valley naar de bealach, het zadel, tussen twee toppen van het Bidean nam Bianmassief. De loopband in het fitnesscentrum is Jock's Road hoog boven Glen Doll. Kijk ik in noordwestelijke richting uit het raam van mijn werkkamer dan zie ik in de verte achter de molen de munroskyline van de Grey Corries. Hang ik aan de klimmuur in Rocca dan ben ik aan het abseilen van de Inaccessible Pinnacle. In het zwembad aquajog ik in de kraakheldere poeltjes langs het pad naar Sgurr nan Gillean in de Black Cuillin of Skye en in het dompelbad na de sauna neem ik mijn voorsprong op Patrick bij het doorwaden van de ijskoude River Etive of de Allt a'Chaoil-reidhe op Rannoch Moor.Duidelijke symptomen van heimwee die menig bergliefhebber bekend voorkomen. Dit verlangen zal ons altijd naar ons tweede vaderland doen terugkeren. Want we hebben ervaren dat de endorfine de pijn verdooft en de adrenaline de ontberingen doet vergeten, wanneer je na uren ploeteren de cairn kust. Voor eeuwig in de ziel gekerfd staan vele ogenblikken waarvan je je na jaren nog feilloos elk detail voor de geest kan halen omdat de beleving zo intens was. Lucy heeft me gelukkig altijd vrij gelaten om af en toe te ontsnappen naar die weidse wereld zonder hectiek. Ze kent mijn spreuk: kortwiek een vogel en hij kwijnt weg, want zonder vleugels is de horizon onbereikbaar, dan rest alleen de droom, surrogaat van de realiteit. Bergbeklimmen schenkt een grote mate van voldoening door de prestatie en dankbaarheid voor het voorrecht om zo onbevangen in Gods schepping te mogen ronddwalen. "Mountains bring forth a peculiar joy which makes us willingly pay the coin of sacrifice and suffering to obtain it. Bergen schenken zo'n bijzondere vreugde dat we er graag wat offers en afzien voor overhebben." (Dr. Hamish Macmillan Brown).