Een beertje in de Pyreneeën

Een week geleden verscheen in de Franse lokale pers het bericht dat er in het westelijk deel van de Ariège een dood beertje is gevonden. Het schijnt te gaan om een dier dat dit jaar is geboren. Een paar dagen eerder waren er al een paar sporen gevonden van een jonge beer. Jubelstemming onder de biologen natuurlijk. In 2011 waren er nog geen nieuwkomers ontdekt. En nu dan toch eentje. Een paar dagen later bleek hij dood te zijn.

Voorshands wordt aangenomen dat de eerder gevonden sporen afkomstig zijn van de dode beer. Onderzoek zal dat moeten uitwijzen. De overblijfselen van de beer zijn meegenomen en worden door deskundigen nauwkeurig onderzocht. Zodoende probeert men de doodsoorzaak te achterhalen en aan de hand van het genetisch materiaal kan men wellicht zien wie de moeder is. Vooralsnog wijst niets erop dat het dier door toedoen van de mens (afgeschoten of vergiftigd bij voorbeeld) aan zijn einde is gekomen.

Negentien beren waren er volgens de geleerden aan het begin van het jaar in de Pyreneeën en daar zullen we het dan voorlopig mee moeten doen, zo lijkt het. Eigenlijk hadden het er twintig moeten zijn. Het plan bestond om in de Béarn een mannetjesbeer uit te zetten. In dat deel van de Pyreneeën komen nog maar twee beren voor en omdat het vrouwtjes zijn, is de gedachte er een mannetje bij te zetten bepaald niet onzinnig. Maar toen de daad bij het woord moest worden gevoegd, haakte de politiek, zoals zo vaak, af.

Authentieke beren zijn er niet meer in de Pyreneeën. De beren die er nu rondlopen, zijn allemaal uitgezet of afstammelingen van uitgezette beren. In twee jaren zijn er beren uitgezet in de Franse Pyreneeën. In 1996 zijn er drie uitgezet. Twee vrouwtjes (een ervan is doodgeschoten door een jager, die zich bedreigd voelde) en een mannetje. In 2006 zijn er liefst vijf beren uitgezet. Vier vrouwtjes en een mannetje. Directe aanleiding daarvoor is geweest het feit dat begin november 2004 het laatste vrouwtje van de echte Pyreneese beer is afgeschoten door een jager (die zich bedreigd voelde). Van die vijf beren zijn er intussen twee dood. Eentje is ongelukkig ten val gekomen, de ander is op de weg nabij Lourdes doodgereden. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze laatste beer een lijf vol hagelsplinters had. Het is niet al te gewaagd te veronderstellen dat het dier half versuft heeft rondgelopen en uiteindelijk uit zijn lijden is verlost door een automobilist die niet tijdig kon uitwijken. Er zijn meer incidenten geweest met de nieuwste beren. Er is er nog eentje aangereden. Gelukkig heeft deze het overleefd. Een andere beer is door een jager in zijn poot geschoten. Nee, deze jager voelde zich niet bedreigd. Hij zag iets bewegen in het struikgewas en, niet wetend wat het was, schoot hij. Toen bleek het een beer te zijn. Kan gebeuren, zullen we maar zeggen. Veel beroering heeft gewekt een incident in het Vall d'Aran (Spanje) waar een jager tijdens een drijfjacht, door zijn eigen onbenullige gedrag, is aangevallen door een beer. Hij kwam er gelukkig van af met een beet in zijn hand.

Al met al een treurige balans. Ja, er is ook goed nieuws voor de berenliefhebbers. Vorig jaar zijn er vier beertjes geboren. Twee worpen van twee. De vader van de beertjes heet Pyros. Deze kanjer is in 1996 uitgezet. Het is een uitermate vruchtbare kerel die voor de meeste nakomelingen heeft gezorgd in de loop van de jaren. Maar Pyros is een beer op leeftijd. 22 of 23 is hij al. Een respectabele leeftijd voor een beer die in het wild leeft. Weldra is hij er niet meer. En wie neemt dan zijn honneurs waar? Niemand die het weet.

Het is onduidelijk hoe het verder zal gaan met de beren in de Pyreneeën. De biologen willen wel, de plaatselijke bevolking niet en de politiek durft niet. Een levensvatbare populatie, dat is waar de biologen van dromen. Daar heb je al gauw zo'n 70 of 80 beren voor nodig. En dat is veel, zeker als je kijkt naar de incidenten die er nu al zijn met die paar beren.

Nu ik in de Pyreneeën woon merk ik nog meer dan eerst hoe zeer de beer wordt gehaat. Een diepgewortelde haat die van generatie op generatie is doorgegeven. Men moet er niets van hebben. Het is een schadelijk dier. De herders hebben het zo al moeilijk genoeg, is de gedachte. Aan het begin van de zomer, als de transhumance voorbij is en het vee in de bergen rondloopt, wordt steeds weer duidelijk hoe men over de beer denkt. La Depêche, de regionale krant, altijd goed voor wat stemmingmakerij, maakt binnen de korste keren melding van schaapskuddes die zijn aangevallen door een beer. Dat was dit jaar niet anders.

Vraag me niet hoe het verder moet, want de wijsheid heb ik niet in pacht. De biologen zijn overtuigd van hun gelijk, maar zij gaan voorbij aan de werkelijkheid en dat is dat de beren in de Pyreneeën worden uitgezet in een vijandige omgeving met alle gevolgen van dien. In het verleden is gebleken dat dat voor een aantal beren funest is geweest en ik vrees dat dat in de nabije toekomst niet anders zal zijn. Ik wens de in de Pyreneeën levende beren veel sterkte toe.

Op de foto de La Depeche en twee (afdruken van) berenpoten op de muur van La Petite Refuge