Allemansrecht in Scandinavië, wat is dat?

Wie op vakantie naar Scandinavië gaat, krijgt er bijna vanzelfsprekend mee te maken: het Allemansrecht. Een bijzonder recht waar veel Zweden, Noren en Finnen erg trots op zijn. Maar wat is het nou eigenlijk? We zetten de belangrijkste punten op een rijtje. 

Het Allemansrecht is bekend uit Noorwegen, Zweden en Finland. In Noorwegen staat het bekend als allemannsretten, in Zweden als allemansrätten en in Finland wordt het jokamiehenoikeus genoemd. Veel mensen weten er eigenlijk wel iets van: het betekent namelijk dat je mag wildkamperen. Tenminste… zo staat het Allemansrecht bij ons bekend, maar die betekenis is eigenlijk niet helemaal volledig. Het gaat over veel meer dan alleen wildkamperen. In plaats van Allemansrecht is de zinssnede “het recht om te zwerven” eigenlijk een betere vertaling. Het Allemansrecht houdt in dat je in de natuur (bijna) overal kan gaan en staan, slapen en genieten. Maar niet alles kan en mag zomaar. Belangrijk is dat je verantwoordelijk met de omgeving omgaat. Zie het maar zo: het allemansrecht geeft iedereen het recht om te genieten. Als jij een puinhoop achterlaat, kan degene na jou geen gebruik meer maken van het allemansrecht en dat is niet de bedoeling.

In dit filmpje worden de belangrijkste punten waar je als wandelaar mee te maken hebt, uitgelegd. Onder het filmpje gaan we dieper op een paar van die punten in. 

Respect voor de natuur

Kortom: uitgangspunt is respect voor de natuur en de omgeving. Zolang je dat verantwoordelijk doet, niks verstoort en geen sporen achterlaat. Hoewel het soms lijkt alsof het allemansrecht betekent dat je zomaar ergens je tentje op mag zetten, betekent het dus eigenlijk dat je goed van tevoren na moet denken waar en wanneer je dat wel en niet kan doen, zodat je geen bijzondere planten plet met je tent, of dieren verstoort doordat jouw tent naast de uitgang van een hol staat. Verniel niks, verstoor niks! 

Waar mag je komen?

Allemansrätten is dus het beste te vertalen als ‘Het recht om te zwerven’. Maar dat je ook op particuliere grond mag komen, betekent niet dat je overal mag komen. ‘Verstoor niks’ geldt namelijk niet alleen voor dieren, maar ook voor mensen. Je mag dus niet zomaar iemands achtertuin binnenwandelen. Hou voldoende afstand van huizen en tuinen, zodat je de mensen daar lekker met rust laat. Als vuistregel geldt dat je zo’n 150 meter afstand moet houden van huizen. En kom je bij boerenland? Dan is het vaak handiger om gewoon de wegen en paden om de akkers heen te nemen. Kan dat niet, vraag dan voor de zekerheid toestemming om het land over te steken. Je wil niet dat je het net ingezaaide gewas van een boer vertrapt natuurlijk. 

Tijdens je tochten is het ook een goed idee om op de paden te blijven. Je mag in theorie dus van het pad af, maar in de praktijk is dat helemaal geen handig idee. Immers: je vertrapt veel sneller planten, maar je kan er ook van uit gaan dat de paden een perfecte combinatie zijn tussen een mooie en een veilige tocht.  

Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan ontvang je elke week het beste van Bergwijzer in je mail! 

Meld je aan

Wildkamperen 

Je mag dus ook je tent opzetten, wederom zolang je geen sporen achter laat. Geen afval, geen platgeslagen planten. Als je de volgende ochtend je tentje weer opruimt, moet je kampeerplek eruit zien alsof je er nooit bent geweest. Maar er zijn wel een paar regels: 

• De belangrijkste is weer dat je rekening moet houden met privé-eigendom van mensen. Als een stuk grond echt van iemand is, bijvoorbeeld omdat er hekken om het land heen staan, moet je toestemming vragen. In weilanden en op akkers mag je niet kamperen, al zijn de regels als ’s winters de grond bevroren is, vaak wat ruimer. 
• In alle gevallen mag je niet te lang op één plek blijven. Vaak geldt 24 uur als maximum, maar het is gebruikelijker om je tent aan het eind van de dag op een geschikte plek op te zetten, en die de volgende ochtend weer af te breken. Dagenlang blijven kamperen is dus niet de bedoeling.
• Overigens geldt bovenstaande alleen voor tenten. Met een camper of caravan de weg af gaan en een nachtje blijven staan, mag niet. Het Allemansrecht geldt namelijk niet voor gemotoriseerde voertuigen! 

Kampvuurtjes maken 

Als je je tent hebt opgezet, is er niks mooier dan je eigen vuurtje bij je tent maken. Maar mag dat zomaar? Ook nu is de veiligheid weer het allerbelangrijkste. Je wil geen bosbrand veroorzaken. Kortom: als het ergens erg droog is, dan is het niet de bedoeling om een vuurtje te maken. Overigens is het niet altijd zichtbaar dat een gebied ‘droog’ is. Ga dus voor je tocht even altijd even langs een plaatselijk VVV om te kijken of het niet te droog is. Hou ook rekening met het 'vuurseizoen'. De zomerse periode waarin de kans op droogte en dus de kans op bosbranden zo groot is, dat open vuur op de meeste plekken niet is toegestaan.

Vuur maken kan daarom het beste in een van de vele vuurplaatsen die je aantreft langs belangrijke fiets- en wandelroutes. Maak in ieder geval geen vuur op grote rotsblokken en rotsen. Het gesteente kan scheuren door de hitte van het vuur en als dat gebeurt laat je een permanent spoor achter. Dat is dus niet de bedoeling. 

Gebruik voor je vuur alleen brandhout dat je makkelijk op kan rapen. Kortom: dode takken die je verspreid over de bosgrond aantreft. Levende takken van bomen afhalen is echt not done (die branden sowieso slecht), maar ook dode takken van een levende boom afhalen is niet de bedoeling. En ligt er een dode boom naast het pad? Laat die lekker liggen en beperk je tot de losse takken op de grond.  

Bessen (en andere dingen) plukken

Je mag volgens het Allemansrecht bessen, bloemen, bramen, paddenstoelen en meer van dat soort spullen plukken. Maar dan natuurlijk wel volgens de richtlijnen van het Allemansrecht. Als eerst moet je dus even controleren of je niet bijzondere of beschermde soorten plukt. En, het land waarvan je plukt mag geen privé-eigendom zijn. Net als voor een overnachting moet je dan eerst toestemming hebben. Het is ook belangrijk dat je al dat plukken een beetje kleinschalig houdt. Een handje bessen plukken is vaak geen probleem, maar alle bosbessenstruiken die je tegenkomt ontdoen van alle bessen die je kan vinden is… niet de bedoeling.  

Hond mee!

Je hond mag mee volgens het Allemansrecht. Zolang je hond -net als jij- maar niks verstoort of vernielt. Dat betekent dus goed opletten als je je hond los laat lopen. Sowieso geldt dat je hond tussen 1 maart en 20 augustus aangelijnd moet zijn, om te voorkomen dat je hond (per ongeluk) andere dieren verstoort. 

Geniet!

Klinkt al het bovenstaande als veel regels? Eigenlijk valt het wel mee. De meeste regels zijn namelijk prima samen te vatten onder de noemer ‘gezond verstand’. In de ogen van veel Scandinaviërs zijn het daarom niet eens regels, maar gewone dagelijkse gedragsrichtlijnen! Het Allemansrecht is voor hen een belangrijk deel van de cultuur en het leven en past helemaal binnen het Friluftsliv, het vrije Scandinavische buitenleven. Daarin zit ‘m ook voor Scandinaviërs de trots: de landschappen zijn prachtig en dankzij het Allemansrecht kan iedereen van al dat natuurschoon genieten. De ‘regels’ en richtlijnen van het Allemansrecht zijn dan ook vooral een uitnodiging om er op uit te trekken in de Scandinavische natuur en te genieten van de vrije wildernis.