Smokkelroutes in Zwitserland en de Pyreneeën tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden mensen en informatie via smokkelroutes naar vrij of neutraal gebied gestuurd. Een van de grootste en bekendste smokkelroutes in de Tweede Wereldoorlog was de Zwitserse Weg. Deze route was onderdeel van het ondergrondse netwerk Dutch-Paris en wist veel mensen en goederen via Zwitserland te redden. Ook in de Pyreneeën waren meerdere routes van het nazi-bezette Frankrijk naar het neutrale Spanje.

Via de smokkelroutes door de Alpen en de Pyreneeën werden mensen en belangrijke informatie uit bezet Nederland via neutraal Zwitserland of Spanje naar Engeland gebracht. Geallieerde piloten, vervolgde joden, onderduikers en geheime boodschappen konden zo in veiligheid worden gebracht.. Vanaf de zomer van 1942 werkte dit netwerk van smokkelroutes op volle sterkte. Voor de Nederlandse regering in Londen was het van groot belang dat ze wisten wat er in Europa en Nederland gebeurde. Door middel van spionageactiviteiten werden foto’s gemaakt op microfilms, die vervolgens verstopt in voorwerpen en kleding naar Engeland werden gesmokkeld.

De Zwitserse Weg

De oprichter van de Zwitserse Weg is dominee Visser ’t Hooft. Hij had de route in 1942 op verzoek van de Nederlandse regering in het geheim opgezet. De route liep vanuit Nederland naar Brussel, Parijs, Lyon, Annecy en dan naar Genève in neutraal Zwitserland. De Zwitserse Weg heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het Franse verzet in de Tweede Wereldoorlog. Voornamelijk joden en neergehaalde geallieerde piloten konden zo worden gered. De vluchtelingen werden door Franse verzetsmensen opgevangen in Annecy of kleine grensplaatsjes zoals Grandfontaine-sur-Creuse en vervolgens geholpen de grens over te steken. Dit deden ze voornamelijk te voet. Bij de grens werden de vluchtelingen soms aangehouden door Zwitserse soldaten. Zij mochten niemand binnenlaten maar vaak waren ze coulant met de reizigers. Zo kwamen toch veel vluchtelingen Zwitserland binnen.

Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan ontvang je elke week het beste van Bergwijzer in je mail!

Meld je aan

Ook Nederlandse verzetsgroepen ‘Vrij Nederland’ en ‘Ordedienst’ maakten gebruik van de route. Onder andere de Nederlandse student Jan van Borssum Buisman was actief voor de Nederlandse regering en wist veel belangrijke documenten in Engeland te krijgen. In 1944 werd een deel van de route opgerold door de Duitsers. In datzelfde jaar werd de route als geheel opgeheven, omdat de geallieerden snel oprukten in Europa.

Pyreneeën route

Het Dutch-Paris netwerk smokkelde ook veel mensen naar het neutrale Spanje toe. Deze tocht over de Pyreneeën was echter zwaar, zeker in de winter als er sneeuw lag. Veel van de vluchtelingen hadden geen uitrusting bij zich waarmee ze in de bergen konden overleven. De trektocht verliep over bergpassen van 2500 meter hoog en werd begeleid door een lokale gids die aangesloten was bij het lokale verzet. Hoog in de bergen werd minder gecontroleerd en daarom was die route veiliger, maar de kans op ongelukken in de bergen was groot. Aan de andere kant van de grens waren de vluchtelingen in veiligheid of hadden ze de kans om weer deel te nemen aan de oorlog.

Veel Nederlandse Engelandvaarders trokken via Andorra richting neutraal Spanje. Daarbij trokken ze vaak over de Col de Portet-d'Aspet. Op de col, die vandaag de dag bekend is uit de Tour de France, staat nu nog een monument dat het werk van de Franse verzetslieden herdenkt. In het specifiek de verzetslieden die samen met een groep Nederlandse Engelandvaarders en geallieerde piloten in de winter van 1944 op de Col de Portet-d'Aspet in een hinderlaag liepen.

Ook nu kan deze route nog worden gelopen onder begeleiding. De tocht door de Pyreneeën staat bekend als ‘The Freedom Trail’ of ‘Le Chémin de la Liberté’ en duurt ongeveer 7 dagen.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Wandelmagazine en IsGeschiedenis