Tentoonstelling “Ferdinand Hodler, Maler der frühen Moderne”.

Achter deze titel verbergt zich de nu lopende overzichtstentoonstelling van de beroemdste Alpenschilder aller tijden: de Zwitserse Ferdinand Hodler (1853 – 1918). De tentoonstelling is te zien in de Bundeskunsthalle in Bonn en loopt tot en met 28 januari 2018. Een must-see voor elke kunstminnende bergliefhebber!

Overigens was Hodler veel meer dan “alleen maar” een schilder van zwitserse berglandschappen. Evenzeer beroemd zijn oa zijn ooit controversiële schilderij “De nacht”, zijn symbolistische figuren Wilhelm Tell en der Holzfäller, en de intieme portretten die hij schilderde van zijn geliefde  Valentine Godé-Darel op haar sterfbed. Meer info: www.bundeskunsthalle.de . In Bergen Magazine 2018-1 zal een artikel over Ferdinand Hodler gepubliceerd worden.

Hieronder geven we je alvast een voorproefje van dit artikel

(tekst: Bert Vonk)

Ferdinand Hodler, croniqueur van de Zwitserse Alpen.

Als vijftienjarige jongen krijgt Hodler een opleiding tot schilder van veduten, pretentieloze berglandschapjes die nageschilderd worden van voorbeelden. Maar na drie jaar houdt hij dat werk voor gezien en gaat zijn eigen weg. Één van zijn eerste originele berglandschappen, een uitzicht op Thuner en Brienzer See (1887) doet nog vrij braaf aan en is geschilderd in gedempte tonen. Maar gaandeweg ontwikkelt hij een geheel eigen stijl, het parallellisme. Dit houdt in dat hij in veel van zijn composities strakke symmetrie- en geometrieregels hanteert. In zijn berglandschappen maakt hij veel gebruik van horizontale en verticale lijnen en ovalen. Rotsen in beekbeddingen en op bergen hebben vaak scherpe hoeken.

Een ander terugkerend element is de herhaling van vormen. In de heldere hemel zien we rijen van eenvormige wolkjes en in het water van meren meerdere parallelle lijnen van aanrollende golven of grote aantallen kleine golfjes. Soms doet dat gekunsteld aan maar meestal bereikt hij op deze manier een prachtig natuurlijk en ruimtelijk beeld. Hoewel Hodler ook sterk beïnvloed wordt door de opkomende stijlen in de omringende landen zoals symbolisme, jugendstil en expressionisme, blijft hij zijn leven lang trouw aan de eigen compositorische grondregels, waardoor zijn werk een unieke signatuur heeft.

Een eerste glimp van het hoekige parallelisme is te zien in “De Lawine”(1887) een winterlandschap met de Wetterhorn op de achtergrond. Na 1900 worden zijn schilderijen steeds vrolijker en plastischer, de kleuren spatten vaak van het doek. Vooral de vele kleuren blauw (“de kleur van de oneindigheid”) die hij op het doek tovert blijven op je netvlies plakken. Hij verlaat het geëffende pad van de romantische panorama’s met almweiden, beekjes, koeien en berghutten tegen een dekor van vergletsjerde bergtoppen. Hij zoomt in op bergtoppen en toont ze hun rauwe naaktheid. Of hij laat bergbeken zien met de chaotische wirwar van rotsblokken in hun bedding. Anderzijds heeft hij een voorliefde voor weidse vergezichten over de grote watervlakten van de zwitserse meren, die zich met hun weerspiegelingen goed lenen voor Hodlers parallellistische composities. Hoewel hij landschappen in verschillende delen van Zwitserland vereeuwigd heeft, oa in het Ober Engadin, liggen zijn meest geliefde onderwerpen toch in West Zwitserland, bijvoorbeeld aan of boven de oevers van het Meer van Genève en in het Berner Oberland waar hij met name het beroemde Dreigestirn Eiger, Mönch en Jungfrau in de meest uiteenlopende weersomstandigheden en belichtingen op het doek vastlegt. Ook in het buitenland wordt Hodler na 1900 steeds meer gewaardeerd. Zijn grote doorbraak naar internationale roem beleeft hij in 1904 tijdens een belangrijke jugendstiltentoonstelling in Wenen. Musea en privéverzamelaars verdringen zich om Hodlers werk te kopen en hij wordt binnen de kortste keren steenrijk.

Lees meer in Bergen Magazine 1 van 2018. Dit nummer thuis ontvangen? Neem nu een abonnement!