Tips tegen teken

Steeds meer mensen lopen een tekenbeet op. Niet alleen in Nederland kom je ze tegen, ook tijdens je bergvakantie kun je een tekenbeet oplopen. Want ook op die mooie alpenweide of op die beboste berghelling kruipen teken rond. Teken kunnen onder meer de ziekte van Lyme overbrengen; voorkom dus dat je ze je bijten. Lees welke maatregelen je kunt nemen om te voorkomen hoe je wordt gebeten.

Wat zijn teken?

Teken zijn geleedpotige parasieten die mensen en dieren bijten om zich te voeden met bloed. Ze zijn tussen de 1 en de 3 millimeter groot, afhankelijk van hun groeistadium. Er zijn honderden soorten teken, ze worden verdeeld in harde en zachte soorten. In Nederland komt de harde soort het meeste voor. Teken komen het hele jaar voor. In deze video is te zien hoe ze voeden en leven.

Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, of volg ons op Facebook

Wat is het risico van een tekenbeet?

Teken kunnen verschillende ziektes overbrengen, waarvan de ziekte van Lyme de meest bekende en beruchte is. Lyme is zo gevaarlijk omdat de ziekte in sommige gevallen ongeneeslijk is. Hoe eerder een behandeling start, des te groter is de kans op succes tegen de infectie. Als de infectie niet of niet voldoende wordt behandeld kan in het ergste geval ernstige schade en blijvende invaliditeit het gevolg zijn. Otzi is het oudste bekende slachtoffer van een tekenbeet.

Tekenencefalitis

In de Alpen, maar ook in delen van Scandinavië komen ook teken voor die besmet zijn met het virus dat Tekenencefalitis veroorzaakt. Deze ziekte kan een vorm van hersenvliesontsteking veroorzaken. De ziekte maakt een gestage opmars door Europa. Op steeds meer plekken worden besmette teken gevonden, inmiddels ook in Nederland. Je kunt je tegen tekenencefalitis laten inenten. Die kan tot vier dagen na de tekenbeet worden toegediend, maar het is beter om een tekenbeet te voorkomen.

Hoe kun je tekenbeten voorkomen?

Teken weten hun gastheren te vinden door adem, warmte, geur, een verandering in licht of een combinatie van deze zaken. Er zijn geen standaard middelen uit het keukenkastje je die tegen teken helpen. Wat wel help zijn anti-teek spray, of DEET wat ook tegen muggen werkt. Beide middelen bedwelmen teken, zodat ze je niet bijten. Bedekkende kleding helpt. Draag geïmpregneerde, teek werende sokken en hoofdbedekking. Als je lichte kleding draagt, zie je teken makkelijker.

Een beet voorkomen kan door preventieve kleding en sprays, maar ook door niet van het pad af te gaan. Een veel voorkomend misverstand over teken is dat teken uit bomen vallen. Niets is minder waar, ze zitten in hoog gras en struikgewas, waar ze makkelijk op je over kunnen stappen. Blijf daarom op de wandelpaden en loop niet door takken en stuiken, op die manier kunnen teken gemakkelijk op je overstappen. Honderd procent teken voorkomen is bijna onmogelijk. Maak er daarom een gewoonte van om jezelf, je kinderen en je huisdieren regelmatig op teken te controleren.

Nog even alle tips om een tekenbeet te voorkomen op een rijtje:

• Anti-insectenmiddelen zoals DEET kunnen helpen
• Draag bedekkende kleding waardoor teken minder snel in je schoenen, sokken of broekspijpen kunnen kruipen
• Draag kleding met lichte kleuren, dan zie je een teek eerder lopen
• Blijf op wandelpaden, daar is de kans op een tekenbeet kleiner.
• Controleer je kleding en je lichaam na je wandeling op de aanwezigheid van teken. Controleer extra goed op warme vochtige plekken, zoals je oksels, liezen en de haargrens. 

Hoe herken je een tekenbeet?

Het vervelende is dat tekenbeten meestal niet meteen worden opgemerkt. Meestal zitten ze er een paar uur op het lichaam voor je er bewust van bent. Een teek die zich heeft vastgebeten in de huid, groeit tot een klein zwart bolletje. Uiteindelijk krijgt de teek het formaat van een erwt heeft wanneer deze vol zit met bloed. Na een paar uur begint de huid waar je bent gebeten te jeuken. Teken zoeken warme en vochtige plekken, je hebt de meeste kans ze te vinden in je oksels, liezen, of achter je oor.

Hoe verwijder je een teek?

Hoe eerder je een teek verwijdert, des te kleiner de kans op besmetting. Verwijder een teek daarom zo snel mogelijk. Wanneer je net bent gebeten kan dit nog met plakband of een sticker. Verwijder de teek zonder het beestje te draaien of te knijpen: anders maakt de teek zichzelf week waardoor je meer kans loopt op een infectie.

Om te voorkomen dat je de teek knijpt moet je een speciaal instrument gebruiken om de teek te verwijderen. Er zijn verschillende manieren om teken te verwijderen: tekentangen, tekenlasso's en speciale kaartjes. Kies wat je prettig vindt om te gebruiken, zolang het maar een officieel gereedschap is. Daarmee is de kans dat er nog resten van de teek in je huid achterblijven het kleinst. Om irritatie bij de teek (en daardoor meer kans op infectie) te voorkomen, moet je de teek niet met olie, alcohol of vuur proberen weg te halen.

Als je een tekenbeet constateert, noteer dan de tijd en de plaats van de beet. Geef altijd aan je huisarts door dat je bent gebeten. Houd nadat je bent gebeten de plek twaalf weken in de gaten. Als je een rode vlek ziet ontstaan of je grieperig voelt, kun je het beste direct naar je huisarts gaan. Mocht je een infectie hebben opgelopen, dan is deze in het begin het beste te bestrijden. 

Meer informatie over teken vind je op de website van het RIVM

Dit artikel verscheen ook op wandelmagazine.nu