6 misverstanden over lawines

Lawines zijn de nachtmerrie van elke bergsporter. Soms lijken ze een haast mythische status te hebben dankzij griezelige bijnamen als ‘de witte dood’. Maar juist daardoor zijn er ook veel misverstanden over lawines.  

Je kunt een lawine veroorzaken door hard te schreeuwen

Voorkomen is beter dan genezen en dat is bij lawines zeker het geval. Een van de meest bekende misverstanden over lawines is dat die veroorzaakt worden door hard geluid, zoals geschreeuw. Echter, uit onderzoek blijkt dat dat niet klopt. Je kan dus naar hartenlust jodelen in de sneeuw. 

Je kunt in een lawine zwemmen

Een andere veel gehoorde misvatting is  dat je in een lawine kan ‘zwemmen’. Niets is minder waar. In zo’n massa van vele tonnen sneeuw die over vaak rotsachtig of bebost terrein naar beneden dendert, is ‘zwemmen’ ondenkbaar. Mocht je onverhoopt in een lawine terechtkomen, dan kun je wel proberen om aan de oppervlakte te blijven.  Niet door te ‘zwemmen’ maar door te schoppen, schoppen en nog eens schoppen. Ook is het belangrijk dat je je ski’s zo snel mogelijk kwijtraakt, aangezien de latten je alleen maar tegenhouden onder de sneeuw. Zo kun je soms nog een beetje boven blijven. 

Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, of volg ons op Facebook

Wat daarbij onmisbaar is, is een lawine-airbag, die je binnen 1 of 2 seconden activeert. Zo’n lawine-airbag vergroot het ‘muesli-effect’ in een lawine. Dat werkt ongeveer zo: als je een pak muesli schudt, zie je dat na een tijdje de grootste korrels boven komen te liggen, terwijl het kleine gruis naar beneden zakt. Zoiets gebeurt ook in een lawine. Brokken sneeuw, steen  en ander puin worden door elkaar geschud en het is zaak om boven te blijven. Een lawine-airbag maakt van jou één van die grotere en lichtere korrels, waardoor de kans dat je naar boven geschud wordt, groter wordt. 

Als je dicht bij andere paden blijft, kan je niets gebeuren  

Dit is een gevaarlijke fout. Een goed pad is niet per se veilig. Ook de omgeving is van belang. Wat in de zomer een goed en veilig pad is, kan in de winter een levensgevaarlijke plek zijn. Bijvoorbeeld als het pad onder een steile helling ligt. 

Maar een pad waar al sporen van andere wandelaars lopen dan? Een sneeuwdek is niet veiliger, puur omdat er al een paar sporen in de sneeuw zijn gereden. Een besneeuwde helling moet je eigenlijk zien als een mijnenveld. De ‘hotspots’, de gevaarlijkste punten in het sneeuwdek, zijn verspreid over de hele helling als boobytraps die een lawine kunnen veroorzaken.

Meer inspiratie voor je wintersport? Ontdek SNOW explorer, hét magazine voor de avontuurlijke wintersporter.

Ook weet je niet wanneer en door welke omstandigheden die sporen zijn gemaakt. Uren later kunnen sporen nog in de sneeuw zichtbaar zijn, maar kan het sneeuwdek zelf door veranderende weersomstandigheden er heel anders aan toe zijn.

In het bos ben je veilig voor lawines

Dit is niet compleet incorrect. In het bos kun je in principe veilig zijn voor lawines, mits het bos dichtbegroeid genoeg is . Maar daarin zit meteen het manco aan deze theorie. Om dit idee te laten kloppen moet een bos zo dichtbegroeid zijn dat je er niet meer fatsoenlijk doorheen kunt skiën. In de praktijk gaat dit dus nauwelijks op. Ook moet je behoorlijk ver van de bosrand zijn. Een lawine die op gang is gekomen, staat niet in een keer stil, maar heeft ook in het bos een flinke ‘remweg’. Vlak bij de bosrand is een lawine eerder gevaarlijker, omdat de massa sneeuw ook nog eens wordt aangevuld met stukken hout. 

Minder sneeuw betekent minder lawinegevaar

Dit klopt niet. Het is niet omdat een sneeuwlaag ouder is, dat er minder risico is op een lawine. Het draait om hoe goed verschillende sneeuwlagen aan elkaar hechten, en dat is een veel ingewikkelder proces dat van veel meer zaken afhankelijk is dan alleen de leeftijd van de sneeuwlagen. Ook bij minder sneeuw kan er dus een risico op lawines zijn. 

“Waar ik kom, is het niet gevaarlijk”

Dit is een gedachte die mensen vaak hebben, maar geen enkele plek is 100% veilig voor lawines. Dus ook al is er langs die mooie off piste route al decennia geen lawine naar beneden gekomen, je kan er niet vanuit gaan dat dat dit jaar zo blijft. Lawines zijn het resultaat van een grote hoeveelheid variabelen en het is voor de gewone  wintersporter vrijwel onmogelijk om die allemaal goed in te schatten. Erosie in de zomer, een andere windrichting tijdens de eerste sneeuwbuien, een korte dooiperiode, het zijn allemaal factoren die er aan bij kunnen dragen dat er dit keer tóch een lawine ontstaat. Hou dus altijd goed de berichtgeving over lawines en lawinerisico’s in de gaten. 

En zelfs op de pistes ben je niet 100% veilig. Wel is het zo dat de sneeuw op en rondom pistes veel beter in de gaten wordt gehouden dan buiten de pistes. Bij risico worden pistes zelfs gesloten of worden kunstmatig lawines getriggerd. Het risico dat je in een lawine terechtkomt is op een piste is dus extreem klein. Tenminste, als je de aanwijzingen van het personeel op de pistes opvolgt en niet een afgesloten deel van de piste op gaat.  

Je kan weg skiën voor een lawine

In zeer zeldzame gevallen kan het voorkomen dat iemand ontsnapt aan de sneeuwgolf die op je afkomt, maar in het algemeen kun je een lawine niet ontwijken op je ski’s. Een lawine kan namelijk een snelheid tot 200 kilometer per uur bereiken, veel sneller dan een wintersporter. Ter vergelijking: zelfs de meeste Olympische skiërs halen op de Super G – afdalingen nog geen 150 kilometer per uur.

Ook krijgen de meeste skiërs die in een lawine terecht komen, die lawine niet over zich heen. Ze staan vaak aan het begin van de lawine. Onder de ‘juiste’ omstandigheden kan de sneeuw ineens onder je vandaan glijden, alsof het tapijt onder je voeten vandaan wordt getrokken. Vaak is een sneeuwdek niet een geheel, maar bestaat het dek uit verschillende lagen sneeuw. Die verschillende lagen blijven niet altijd goed aan elkaar ‘plakken’. De trillingen veroorzaakt door de voortbewegingen  van een enkele skiër of wandelaar is dan genoeg om die verschillende lagen over elkaar heen te laten glijden. 

Vergroot je kennis!

Komen bovenstaande ideeën over lawines je erg bekend voor? Dan is het misschien tijd om je kennis op te frissen! Bijvoorbeeld bij een lawinecursus. In zo’n cursus krijg je veel theoretische informatie over lawines, én je leert hoe je moet handelen in het geval van een lawine. Onmisbare kennis als je graag buiten de pistes komt.  Vind je dat iets te veel van het goede? Zorg er dan voor dat je, als je buiten de pistes op pad gaat, altijd in het gezelschap bent van een goede berggids die lokaal goed bekend is.