Inleiding in de klettersteig of via ferrata
Tegenwoordig wint klettersteigen steeds meer aan populariteit. Veel bergwandelaars zoeken een nieuwe uitdaging, die zij kunnen vinden in het klettersteigen. Door het begaan van klettersteigroutes kan men op een eenvoudige en veilige manier plekken bereiken die men bij het bergwandelen niet kan bereiken.
Bij een klettersteig (het Italiaanse via ferrata betekent letterlijk ijzeren weg) volg je een route die beveiligd is middels een staalkabel. Aan deze staalkabel zeker je jezelf middel een klettersteigset, waardoor je bij een val aan de staalkabel blijft hangen. In een klettersteigroute kunnen diverse hulpmiddelen zijn aangebracht, waardoor men op een eenvoudigere manier kan klimmen. Je kunt hierbij denken aan ijzeren trappen, pinnen en beugels op de rotsen en hang- en touwbruggen waardoor je over een kloof van de ene bergwand naar de andere bergwand kunt.
Waar vind je een klettersteig of via ferrata?
Tegenwoordig kom je overal in de Alpen routes tegen. Terwijl je in de Dolomieten de meeste via ferrata’s vooral kunt vinden in het hooggebergte, met lange aanlooproutes, probeert men in Frankrijk en Zwitserland de routes zo dicht mogelijk bij toeristische centra aan te leggen. Deze zijn meestal korter en hebben door het inbouwen van vele touwbruggen en hier en daar een tyroliene vaak een spectaculair karakter. Ook worden er, met name in Oostenrijk, veel extreme sportklettersteigen aangelegd, waarbij het langs steile en som gladde bergwanden veel op klimtechniek en armkracht aankomt.
De geschiedenis van via ferrata
De geschiedenis van de via ferrata’s begint eigenlijk in de Italiaanse Dolomieten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er in dit gebied, dat toen nog toebehoorde aan Oostenrijk, hevig gevochten tussen de Kaiserjäger (Oostenrijkse soldaten) en de Alpini (Italiaanse soldaten). Deze gevechten vonden veelal plaats in de bergen en beide partijen probeerden strategische posities in te nemen om van daaruit de vijand te verslaan. Om soldaten en materieel op een zo veilig mogelijke manier te verplaatsen, werden er staalkabels in de bergwanden vastgemaakt. Restanten van houten trappen, soldatenverblijven en tunnels zijn nu nog stille getuigen aan deze tijd.
Later werden deze routes gebruikt voor recreatief gebruik. Klimmers gingen langs de staalkabels om bij klimroutes te komen die eerst moeilijk te bereiken waren en ook bergwandelaars maakten er gebruik van om zo op plekken te komen die voorheen onbereikbaar waren. Na de Tweede Wereldoorlog werd het aantal via ferrata’s in de Dolomieten uitgebreid.
Ook in andere Alpenlanden zijn een steeds groter aantal klettersteigen te vinden, hoewel het in Frankrijk en Zwitserland tot in de jaren ’90 heeft geduurd voordat daar de eerste routes werden aangelegd.
Lees meer over de geschiedenis van klettersteigen
Wat heb je nodig voor een klettersteig?
Voor een via ferrata heb je een bepaalde uitrusting nodig om veilig door de route te kunnen gaan. Buiten bergschoenen met een goed profiel bestaat de basisuitrusting uit een klim- of integraalgordel, een klettersteigset en een helm. Daarnaast is het prettig om speciale klettersteighandschoenen te dragen. Naar gelang men zich op een bepaald terrein begeeft, kunnen andere materialen nodig zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een pickel en stijgijzers als je over sneeuwvelden of een gletsjer gaat of een zaklamp als je door tunnels gaat.
Hier vind je een paklijst voor een klettersteigtocht
Jezelf zekeren tijdens het klettersteigen
Naast een goede uitrusting is een correcte manier van zekeren een vereiste om op een veilige manier een klettersteigroute te volbrengen. Hoe zeker je jezelf op een juiste manier aan de staalkabel?
De staalkabels zijn om een bepaald aantal meters vastgemaakt aan een haak in de bergwand. Op het moment dat je met je karabiners zo’n haak bereikt, zul je de karabiners moeten losmaken en deze aan de andere kant van de haak weer om de staalkabel moeten doen. Het is van het grootste belang dat eerst de ene karabiner aan de andere kant van de haak om de staalkabel bevestigd wordt alvorens de tweede karabiner los gehaald wordt van de staalkabel. Mocht er een moment zijn dat beide karabiners los zijn van de staalkabel, dan ben je op dat moment niet gezekerd en kan een val fataal zijn!
Tip:
Indien je omhoog klimt langs een staalkabel is het verstandig om jezelf zo hoog mogelijk te zekeren. Bij een eventuele val is daardoor het aantal valmeters kleiner dan wanneer je jezelf lager gezekerd hebt. Wacht dus niet te lang met zekeren, maar verhang je karabiners boven een volgende haak zodra je daarbij kan.
Wat zijn de risico’s van klettersteigen?
Wanneer je gaat klettersteigen in de bergen brengt dat bepaalde risico’s met zich mee. Een goede voorbereiding kan deze risico’s aanzienlijk beperken. Hieronder worden een aantal risicofactoren opgesomd waarmee men rekening moet houden.
Het weer
In de bergen kan het weer heel snel omslaan. ’s Ochtends kan het prachtig helder weer zijn, wat ’s middags heel snel kan omslaan in regen en in het ergste geval onweer. De staalkabels waaraan je jezelf zekert zijn een prima geleider als de bliksem daarop inslaat: levensgevaarlijk dus. Zorg ervoor dat je vooraf goed geïnformeerd bent over de weersvoorspellingen in het gebied waar je gaat klimmen. Deze informatie is veelal ook te verkrijgen in berghutten. Schroom jezelf ook niet om halverwege een route weer om te draaien als het weer plotseling lijkt om te slaan.
Steenslag
Een specifiek gevaar in de bergen vormt steenslag. Doordat er vaak klimmers boven je in de route zitten, kan er steenslag veroorzaakt worden. Een helm is dan ook een absolute vereiste om veilig te klimmen. Waarschuw andere klimmers als steenslag zich voordoet door “steen!” te roepen (in Italië “sasso!”). Blijf bij zo’n waarschuwing zo dicht mogelijk tegen de wand en kijk vooral niet omhoog om te controleren of er echt steenslag is!
Voorbereiding
Lees in boeken of op internet vooraf hoe zwaar een bepaalde route is en hoe lang je erover doet. Stem de routes die je wilt doen af op wat jezelf en de rest van de groep aankunnen. Overschatting kan een groot probleem zijn, niemand heeft er iets aan als halverwege de route blijkt dat deze toch te moeilijk was of dat je het conditioneel niet aankon.
Juiste kaarten van het gebied zijn noodzakelijk om goed voorbereid op pad te gaan. Niet overal staan de paden duidelijk aangegeven. Met behulp van een wandelkaart (schaal 1:25.000) kun je op dat moment toch de juiste route bepalen.
Moeilijkheidsgraad
De moeilijheidsgraad van de routes worden aangeduid van 1 tot en met 5, waarbij 1 zeer makkelijk is en 5 zeer moeilijk.
Bij categorie 1 kan men bijvoorbeeld denken aan een route van 3 uur, over gemakkelijke paden, waarbij een hoogteverschil van 400 meter overwonnen wordt. De route is goed afgezekerd met een staalkabel en op een paar passages zijn beugels aangebracht om makkelijker te kunnen klimmen.
Bij categorie 5 kan men denken aan een route van totaal 8 uur in alpine terrein, waar men onder andere over sneeuwvelden moet gaan. Na een aanloop van 3 uur, waarin 1.000 meters omhoog gelopen wordt, bereikt men de klettersteig die langs steile wanden verloopt. Op bepaalde geëxponeerde passages bevindt zich geen staalkabel.
Een andere variant van een klettersteig in categorie 5 is een extreme sportklettersteig. Deze duurt slechts 2 uur en bevindt zich op relatief lage hoogte, maar gaat langs loodrechte wanden met een aantal overhangende wanden. De route is doorlopend gezekerd met een staalkabel, maar in de gladde wand zijn geen hulpmiddelen zoals beugels of ladders aangebracht.
Veilig klettersteigen? Hier lees je alle tips voor een veilige tocht!
Duur van de route
Sommige routes duren slechts een uur, voor andere routes ben je een hele dag op pad. Maar een klettersteigroute is vaak langer dan alleen de klettersteigroute zelf. Je moet ook rekening houden met de aanlooproute en de route weer terug. Niet alleen qua tijd, maar ook qua energie!
Aanlooproute
Bij bepaalde klettersteigen bevinden zich bij rotswanden die dicht bij een dorpskern bevinden, en die heel makkelijk bereikbaar zijn via normale wandelpaden. Andere routes bevinden zich in het hooggebergte en hebben lange aanlooproutes, waarbij in een paar uur enkele honderden hoogtemeters overwonnen moeten worden alvorens men de daadwerkelijke klettersteig bereikt. Bij sommige routes in het hooggebergte kan men echter ook gebruik maken van een kabelbaan om zo zelf minder hoogtemeters te maken.
Aard van de klettersteig
Sommige klettersteigen zijn veredelde wandelpaden, die op enkele geëxponeerde passages zijn gezekerd met een staalkabel. Bepaalde sportklettersteigen verlopen langs loodrechte rotswanden met overhangende passages. Hierbij wordt een beroep gedaan op armkracht en klimtechniek.
Met behulp van ijzeren pinnen en beugels die in de wand zijn bevestigd kan men op een redelijk eenvoudige wijze door bepaalde passages heen komen. Indien deze hulpmiddelen echter niet aanwezig zijn, dan moet men omhoog zien te komen via soms smalle richeltjes of spleetjes in de wand. Bij zeer moeilijke sportklettersteigen (die meestal spaarzaam zijn afgezekerd met deze hulpmiddelen) draagt men daarom vaak klimschoenen voor een betere grip.
Omgeving
Bij klettersteigen die vlak bij een dorpskern liggen en zich op relatief lage hoogte bevinden, hoef je met minder factoren rekening te houden dan bij routes in het hooggebergte. In alpine terrein kan men bijv. een gletsjer of sneeuwvelden tegenkomen of over steengruishellingen moeten afdalen. Op grotere hoogte kun je tevens te maken krijgen met een snellere omslag van het weer en van een ijlere lucht. Bepaalde berggebieden zijn nauwelijks ontsloten door berghutten, waardoor je bij eventuele calamiteiten geen steunpunten in de nabije omgeving hebt.
Met dank aan M. Vermeulen, viaferrata.nl
