De Alpen blijven groeien
Bergen lijken onwrikbare en onveranderbare kolossen, maar eigenlijk veranderen ze elke dag. Zo worden de Alpen bijvoorbeeld nog elke dag een beetje hoger.
Dat blijkt uit geologisch onderzoek door de Universiteit van Bern. Dat de bergen omhoogkomen, is geen nieuws, maar lang werd gedacht dat erosie die groei compenseerde, zodat de bergen uiteindelijk niet groter werden. Maar dat blijkt dus anders te zijn. Op veel plekken groeien de Alpen, al zijn er ook delen waar de bergen juist wat lager worden.
Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, of volg ons op Facebook
Onderzoek naar zand uit de Alpen
Om na te gaan hoeveel de bergen groeiden, of juist krompen, gingen de onderzoekers niet de bergen op, maar het dal in. Daar onderzochten ze meer dan tien jaar lang in 350 grote en kleine bergrivieren naar lagen zand die uit de bergen kwamen en op de rivierbodems zijn afgezet. En dan niet alleen zand dat in de afgelopen tien jaar op de rivierbodem terechtkwam, maar ook veel oudere lagen.
Daarbij waren ze op zoek naar een speciaal isotoop in kwartsmineralen. Het isotoop beryllium-10 wordt namelijk alleen gevormd op het allerbuitenste laagje van de aarde. Hoe meer dat isotoop in een zandkorrel met kwarts aanwezig is, hoe ouder die zandkorrel is. Door de concentratie van dat beryllium-10 isotoop goed te bestuderen, konden de wetenschappers dus een goede inschatting maken van de leeftijd van het sediment in de rivieren en daarmee dus ook bepalen hoe snel de bergen eroderen.
Snelle en langzame erosie
Daarbij kwamen ze tot een aantal interessante conclusies. Alseerst dat er per millennium ongeveer 400 millimeter van de bergen afslijt. Elke duizend jaar dus zo’n ongeveer 40 centimeter. Maar, dat gaat niet overal even snel. In het Zwitserse Wallis, in de Illgraben, vlak bij Leuk, gaat de erosie veel harder: wel 7500 millimeter per millennium. Nergens anders in de Alpen gaat de erosie zo snel. Grappig genoeg is de plek waar de erosie het minst snel gaat, niet eens zo heel erg ver daarvandaan. Bij Thur, in het oosten van Zwitserland gaat het maar met 14 millimeter per millennium.
De Alpen groeien
De snelheid waarmee de bergen bij Thur eroderen is volgens de wetenschappers bijna saai te noemen. Hoewel, als je die snelheid vergelijkt met de snelheid waarmee het gesteente van de Alpen omhoog geduwd wordt, is dat helemaal niet zo saai. Want de snelheid waarmee het gesteente van de Alpen omhoog geduwd wordt, is veel groter. Die groei is, voor geologische begrippen namelijk behoorlijk snel. Uit een reeks onderzoeken naar stalagmieten in Oostenrijk bleek in 2011 al dat de alpen soms wel met meer dan 700 millimeter per eeuw kunnen groeien, maar toen werd nog gedacht dat de erosie net zo snel ging.
Verrassing voor de onderzoekers
Maar wat beïnvloedt dan de snelheid van de erosie? Natuurlijk is water een belangrijke oorzaak van erosie, maar zo zeggen de onderzoekers, dat water beïnvloedt de snelheid waarmee die erosie gaat nauwelijks. De vorm van de bergen speelt een veel grotere rol, maar hoe dat komt is nog een mysterie voor de geologen. Die verwachtten namelijk dat erosie op steile hellingen waar gesteentes als graniet direct aan het oppervlak liggen, het grootst zou zijn, maar dat lijkt niet zo te zijn. Een enorme verrassing voor de onderzoekers, die er nog niet achter zijn hoe dat precies zit.
