Speurtocht: tekeningen op Zwitserse kaarten

De Zwitsers staan bekend om hun precisie. Niet alleen als het op Zwitserse uurwerken aankomt, maar ook als het gaat om topografische kaarten. Maar wie de Zwitserse kaarten van Swisstopo goed bekijkt, komt niet alleen hoogtelijnen en wegen tegen, maar ook een marmot, een vis, of zelfs het bevallige silhouet van een naakte vrouw.

A Journey through time

De kleine tekeningetjes zijn zichtbaar website van de Zwitserse kaartenmakers zelf. Op die website, A journey through time, kun je de evolutie van de Zwitserse landkaarten van 1864 tot nu bekijken. En wie goed zoekt, kan een aantal van deze kleine krabbeltjes, ‘doodles’, ontdekken. Met een scherpe blik ontwaar je tussen kronkelende hoogtelijnen en een beekje het silhouet van een bevallige dame, vormen symbolen voor boompjes en rotsen samen een vrolijk gezichtje, zwemt er een vis in een meer, kruipt er een spin op een bergtop rond, scharrelt er een marmot over een gletsjer en probeert een bergbeklimmer de top te halen.

Inspiratie uit de natuur

Die kleine tekeningetjes zijn kleine escapades van de verder altijd minutieus werkende cartografen. Zeker in een tijd waarin het maken van een kaart nog grotendeels handwerk was, lieten de cartografen zich nog wel eens inspireren door de vorm van natuurlijke elementen op de kaart en gaven hun creativiteit de ruimte. Zo wordt het lijf van de spin gevormd door een sneeuwveld dat in werkelijkheid ook vlak onder een -overigens erg roemruchte- bergtop ligt. Op andere momenten konden de cartografen niet veel anders dan creatief te werk gaan. De hiervoor genoemde bergwandelaar beklimt een berghelling, waarvan de gegevens niet op tijd beschikbaar waren. Omdat er anders een lege vlek op de kaart zou staan, liet de cartograaf zijn creativiteit gaan.

Hoe komen doodles op de kaarten?

Veel van die doodles staan al lang niet meer op de kaarten die je nu voor je bergwandelingen koopt. Een topografische kaart van de bergen moet immers zo nauwkeurig mogelijk zijn en een tekeningetje is natuurlijk allesbehalve nauwkeurig. Volgens de protocollen waarmee de cartografen werken, zouden zulke krabbeltjes ontdekt moeten worden, voordat de kaarten gepubliceerd worden. Daarmee is het een raadsel hoe de tekenaars de controleurs om de tuin hebben geleid, al hebben ze bij Swisstopo wel een vermoeden. Tekeningetjes zouden zijn toegevoegd bij de laatste correctierondes, óf door handig gebruik te maken van verschillende kleurenvellen bij de drukker. Zo zou een bevallig silhouet dat uit lijnen en vlakken in verschillende kleuren bestaat, pas na de druk zichtbaar zijn geworden.

Online speurtocht

Veel van die doodles zijn inmiddels al lang weer van de papieren kaart verdwenen. Een als er bij een herdruk van de kaart een andere cartograaf aan de kaart werkte, verdwenen de doodles vaak. Maar online zijn ze dus nog bewaard gebleven. Internetters kunnen zich dus wagen aan een speurtocht om alle doodles te ontdekken. Hieronder geven we de eerste al weg. Kan jij er meer vinden? Hier kan je op zoek.