Beter bergwandelen in 8 stappen

Bergwandelen is geen kunst. Iedereen kan het. En toch kun je er beter in worden. Want als je je tocht goed afstemt op je mogelijkheden, ben je ontspannen onderweg, loop je minder risico’s en bereik je meer dan je verwacht.

Tekst Ilja Bos en Jonathan Vandevoorde

De meeste ongelukken bij het bergwandelen gebeuren tijdens de afdaling. De oorzaken zijn in drie categorieën onder te verdelen: [a] struikelen, uitglijden en vallen, [b] hartklachten, uitputting en overbelasting en [c] de weg kwijt raken, steenslag, bliksem, onderkoeling en oververhitting. Iedereen kan zich op het verkeerde moment op de verkeerde plek bevinden, maar vaak beginnen problemen tijdens bergwandeltochten al ver van tevoren en kunnen risico’s met een goede voorbereiding worden voorkomen. En ook niet te vergeten: informeer ter plekke naar de actuele situatie. Een bergpad kan zomaar weggeslagen zijn door een steenlawine.

Geen nieuwtjes, vakantietips of winacties meer missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, of volg ons op Facebook

Vergroot je veerkracht

Zorg ervoor dat je fit bent. Je hoeft echt geen atleet te zijn, maar begin minstens drie maanden van tevoren aan je uithoudingsvermogen, spierkracht en coördinatie te werken. Met skeeleren, hardlopen, fietsen of zwemmen kun je conditie opbouwen. Ook thuis of op de sportschool kun je je spierkracht en stabiliteit heel goed trainen met oefeningen.

Lees de juiste kaart

Het plannen van een tocht houdt in dat je de voorgenomen wandeling in kaart brengt. Met wandelgidsen, kaarten en toerverslagen op het internet kun je je goed in het gebied verdiepen. Gebruik een gedetaillleerde topografische kaart waarop ook alle hoogtelijnen staan aangegeven: minstens schaal 1:50.000 en idealiter 1:25.000.

Bereken je wandeltijd

Deel de voorgenomen wandeling op in stukjes omhoog en omlaag en bepaal voor elk stukje de afstand op de kaart. Voor elk stuk bereken je nu de wandeltijd: vier kilometer per uur en 300 hoogtemeter per uur stijgen of 500 hoogtemeter per uur dalen. Halveer de kleinste waarde en tel die op bij de grootste waarde. Dan kom je aardig in de buurt van de reële wandelduur, zonder pauzes! Hier lees je meer over het berekenen van je wandeltijd. 

Voorzie een ‘plan B’

Na het berekenen van de wandeltijd ga je op de kaart na waar je kunt pauzeren en waar je eventueel kunt omkeren: je weet nooit of het weer ’s middags toch verslechtert of dat je een blessure oploopt onderweg. Zoek naar markante punten (een meertje, beek of bergtop) die je kunnen helpen bij het oriënteren onderweg. En weet je nog hoe je met een kompas moet omgaan? De batterij van je smartphone of gps kan namelijk leeg raken… Volg indien nodig een navigatiecursus, bijvoorbeeld bij FishTail.

Check de weersverwachtingen

In de bergen kan het weer snel omslaan en de gevolgen daarvan zijn moeilijk in te schatten. De meeste mensen kennen de gevaren van onderkoeling, zonnesteek en blikseminslag. Lastiger is het je voor te stellen hoe lieflijke bergbeekjes in korte tijd in kolkende watermassa’s kunnen veranderen en bruggen wegslaan of hoe tonnen modder en sneeuw over een wandelpad walsen en de doorgang blokkeren. Is er voor ’s middags een warmteonweer voorspeld? Ga dan heel vroeg op pad en zorg dat je ruim op tijd terug of bij een hut bent. Een koufront daarentegen brengt behalve een scherpe temperatuurdaling ook onweer met zich mee, maar daarvan is het moeilijker te voorspellen wanneer het losbarst. Dat kan ook al ’s ochtends vroeg zijn. Informeer daarom altijd naar het actuele weerbericht op internet of bij de huttenwaard.

Draag geschikte kleding en schoenen

Tijdens het bergwandelen heb je veel aan functionele kleding. Die bestaat uit een onderlaag die het zweet van het lijf af transporteert, een tweede laag voor de warmte en ten slotte een buitenste laag die tegen neerslag en wind beschermt. In theorie zou het geheel ook nog moeten ademen, zodat de kleding niet klam en koud wordt, maar in de praktijk word je toch vochtig van het transpireren. Neem daarom ook bij dagtochten extra kleding mee, dan kun je die natte, bezwete spullen wisselen voor droge. Zelf steek ik bij lichte regen simpelweg een paraplu op: dan hoef ik dat regenjack (nog) niet aan en raak ik ook niet zo klam van het zweet. Buitenlanders lachen me uit, berggidsen zweren bij een paraplu! 

Over bergschoenen kunnen we kort zijn: goede bergschoenen zijn onmisbaar. Hier lees je meer over het kiezen van de juiste bergschoenen.

Neem alles mee (wat nodig kan zijn)

Als grammenjager wil je met zo weinig mogelijk kilo’s de bergen in, maar anderzijds wel op alles voorbereid zijn. Eén principe is heilig: neem nooit minder mee dan noodzakelijk is en houd daarbij rekening met onverwachte omstandigheden.

Gebruik de juiste wandeltechniek

Een handige maatstaf: hoe steiler het pad, hoe korter de pas. Grote passen kosten veel energie en brengen je eerder uit balans. Tijdens het wandelen moet je ook altijd de hele voet belasten. Je loopt rechtop: leun dus niet naar de helling, want daarmee verlies je juist grip. Buig om dezelfde reden bij het afdalen je bovenlichaam wat voorover. Met een gelijkmatig tempo en een eigen ritme kom je het verst, zonder uitgeput te raken. Neem vaker korte pauzes, bijvoorbeeld elk uur, liever dan lange pauzes na lange stukken lopen.

Tot slot: met of zonder wandelstokken? Dat is vaak een kwestie van persoonlijke voorkeur. Ze helpen bij het balanceren en zijn ideaal bij overgewicht, een zware rugzak of pijnlijke gewrichten. Bij knieproblemen kunnen ze de impact op het kniegewricht tijdens een afdaling aanzienlijk verkleinen. Let hier ook op je techniek: zet de stok niet voor je voeten want dan kun je struikelen. Zet ze ook niet te ver voor je uit en ga er niet aan hangen, want als de stok dan wegketst verlies je je evenwicht.

Altijd meenemen tijdens je bergwandeling:

Regenjack en regenbroek of poncho
Orientatiemateriaal: kaart (Altijd!) kompas, hoogtemeter of GPS
Opgeladen telefoon met nummer van de bergreddingsdienst
Eten, drinken, snacks
Hoofdlamp
Muts en handschoenen
Extra set (droge) kleding: thermoshirt, Buff en wandelsokken
Eerstehulpsetje en aluminium reddingsdeken
Zakmes
Pet, zonnebril en zonnebrandcrème