Noodsignalen in de bergen

Stel dat je tijdens een mooie bergwandeling zo opgaat in de perfecte foto dat je je verstapt. Je verliest je evenwicht en komt ongelukkig terecht terwijl je voet klem zit. Verder lopen gaat niet meer, je voelt je knie opzwellen. Een noodsignaal kan je redden, als het tenminste wordt opgemerkt.. Weet jij hoe je dit doet?

Telefoonnummers van nooddiensten in de Alpen

Nooddiensten bellen is het snelste (bij bereik natuurlijk), zet daarom van het nummer van de reddingsdienst in je mobiel: 1414 voor Zwitserland (144 in Wallis), 140 voor Oostenrijk, 118 voor Italië. Noodnummer 112 kan in elk land in Europa worden gebruikt. Momenteel zijn er wat prijzige (maar handige), tools op de markt die bij het mogelijk maken om bij een noodoproep je locatie en contactpersonen door te geven. Zo weten hulpverleners waar je zit en kunnen erachter komen wat je doet. Vooraf de route doorgeven aan een thuisblijver en op afgesproken tijden bellen is een goed alternatief. 

Het alpine noodsignaal

Als je om welke reden dan ook niet kan bellen, kun je proberen de aandact te trekken met het Alpine Noodsignaal. Het signaal bestaat uit een opties of akoustisch signaal dat een minuut lang elke tien seconden herhaald wordt. Het meest gebruikt is het akoustische signaal, bijvoorbeel een fluitje. Daarmee blaas je een minuut lang elke tien seconden een keer kort en duidelijk. Daarna wacht je een minuut en daarna herhaal je het signaal. Dat kun je blijven doen tot je antwoord krijgt. 

Het antwoord op het signaal wordt gegeven door drie keer per minuut een keer kort op een fluit te blazen, en dan een minuut te wachten en dan te herhalen. 

Voor het communiceren met helikopters of vliegtuigen is een alfabet bedacht. Het belangrijkste om te onthouden zijn de tekens voor Yes en No. Yes, betekent in deze ook 'ik heb hulp nodig'. Dat teken maak je door je armen gespreid in de lucht te houden, zodat je min of meer de letter Y maakt.

Mocht er een helikopter zichtbaar op zoek zijn naar een vermist persoon, dan kun je aangeven dat jij niet de gene bent die ze zoeken, door een arm schuin in de lucht te steken, en de andere juist schuin naar beneden.

Met een doek of fakkel zwaaien is een alternatieve manier om de aandacht te trekken. Je vergroot het signaal en dus de kans dat iemand je opmerkt. 

Vaak wordt er vanuit een vliegtuig of helikopter ook geantwoord. Als een vliegtuig zijn vleugels schudt, betekent dit dat het signaal is begrepen, een cirkelend vliegtuig duidt op het tegenovergestelde. In de nacht laat een piloot met groene lichtflitsen weten dat het hem duidelijk is en met rode dat hij de situatie niet begrijpt.

Gereedschap voor noodsignalen

Als de hulpdiensten naar je op weg zijn, is het handig om je lokatie nog even extra goed te laten zien met heldere noodsignalen. Dan ziet bijvoorbeeld de piloot van de reddingshelikopter goed waar je bent. Welke noodsignalen opvallen hangen af van de plaats en de omstandigheden: of je in de buurt van bewoond gebied bent of niet, of het dag is of nacht. In de bergen zijn een spiegel, zaklamp en fluitje de klassieke manieren om de aandacht te trekken. Noodspiegels zijn goedkoop, makkelijk mee te nemen en bij zonnige omstandigheden kunnen ze  erg effectief zijn. Een zaklamp kan in de nacht worden gebruikt om de aandacht te trekken. Vuur is een alternatieve methode om de aandacht te trekken; vlammen zijn zichtbaar in het donker en rook is overdag goed te zien, maar pas op in droge omstandigheden. Een vuur loopt snel uit de hand en dan zijn de problemen nóg groter. 

Geïmproviseerde noodsignalen

Natuurlijk kun je ook nog improviseren. In berggebieden geldt dat een witte cirkel op een gekleurde achtergrond een noodsignaal is. Bedenk dus welk materiaal het meeste contrast kan geven tegen de achtergrond. Alles wat beschikbaar is in je rugzak en de omgeving kan worden gebruikt en ieder signaal dat duidelijk zichtbaar vergroot de kans dat het opvalt. Witte stenen, papieren in je rugzak, je kan het zo gek niet bedenken. Over het algemeen neemt de kans dat een signaal wordt gezien toe met de grootte, het contrast en de hoogte van je noodsignaal.  Plaats signalen zo hoog mogelijk zodat er meer kans is dat ze worden gezien. 

Vervoer en wet bij pyrotechnische noodsignalen

Bij het uitzenden van een noodsignaal kun je ook gebruik maken van zogeheten pyrotechnische noodsignalen, zoals rook fakkels en lichtkogels. Maar aan dergelijke middelen zijn erg stricte voorwaarden verbonden, waardoor ze voor de 'gewone' bergvakantieganger niet erg aantrekkelijk zijn. Een signaalpistool valt bijvoorbeeld onder de vuurwapenwet. Daarnaast moet je als gebruiker ook goed op de hoogte zijn van hoe de middelen werken. Onbekendheid met bijvoorbeeld de terugslag of de hitte van zulke middelen, maakt dat ze eerder gevaarlijk zijn dan je jezelf ermee in veiligheid kan bregen.